Η μαγεία είναι στενά συνδεδεμένη με την κοσμοθεωρία και τη ζωή των παλιών Βουλγάρων. Υπάρχουν πολλές τελετουργίες που στοχεύουν στη διασφάλιση της γονιμότητας, στην απαλλαγή από ασθένειες και στην προσέλκυση αγάπης. Ποιες ήταν οι πεποιθήσεις του λαού μας; Ποιοι χαρακτήρες και αντικείμενα έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην καθημερινότητά του; Μια έκθεση στο Περιφερειακό Εθνογραφικό Μουσείο στο Πλόβντιβ λέει για όλα αυτά, που μας βυθίζουν σε αυτόν τον μυστηριώδη κόσμο. Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 30 Ιουνίου

«Η έκθεση «Υφάνω και πλέκω κλωστές, διαπλέκω χαρά και λύπη» είναι αφιερωμένη στη μαγεία και το μαγικό στη βουλγαρική λαϊκή κουλτούρα - εξηγεί η Μπιλιάνα Ποπόβα σε συνέντευξή της με την Ντεσισλάβα Σεκμόβσκα από το Ράδιο Βουλγαρία. - Ο τίτλος που επιλέξαμε δεν είναι τυχαίος. Σχετίζεται με την ιδέα των νημάτων της ανθρώπινης ζωής και του ανθρώπινου πεπρωμένου. Υπάρχουν πάντα τουλάχιστον δύο νήματα - του καλού και του κακού, της ζωής και του θανάτου, της χαράς και της λύπης, της καλής και της κακής μαγείας».

Η μαγεία είναι ένα σύνολο ενεργειών και τελετουργιών που εκτελούνται με την πεποίθηση ότι μέσω ορισμένων μέσων και τρόπων ένα άτομο μπορεί να επηρεάσει τους συνανθρώπους του, τα ζώα, τα φυτά. Οι Βούλγαροι γνώριζαν καλά τα διάφορα πρόσωπά της:

«Η θεραπευτική μαγεία έχει να κάνει με την πρόληψη του κινδύνου ασθένειας ή το διώξιμο της ασθένειας. Η οικονομική μαγεία ήταν υψίστης σημασίας και στόχευε στο να διασφαλίσει το πιο ευνοϊκό αποτέλεσμα οποιασδήποτε οικονομικής δραστηριότητας της κοινότητας. Η μετεωρολογική μαγεία προσπαθεί να επηρεάσει τα φυσικά φαινόμενα - λέει η Μπιλιάνα Ποπόβα. - Και για ερωτική μαγεία, το κορίτσι συχνά κατέφευγε στη βοήθεια μιας μάγισσας, με την πεποίθηση ότι ο αγαπημένος νεαρός θα αφήσει την αγαπημένη του και θα την ερωτευτεί.»

Οι σημαντικότεροι χαρακτήρες που εκπροσωπούνται στην έκθεση είναι η μάγισσα και η βοτανολόγος. Ο λαός μας πίστευε ότι οι μάγισσες ήταν γυναίκες με διαφορετική από τη γενικά αποδεκτή φυσιολογική ή κοινωνική θέση - ηλικιωμένες γυναίκες, άτεκνες γυναίκες, γριές υπηρέτριες, χήρες.

«Κάθε μάγισσα έχει τα δικά της μαγικά αντικείμενα. Συνήθως αυτά είναι το κέρατο ενός ζώου, ένα κλαδί ενός φυτού, ένα μαύρο φτερό ενός πουλιού. Κάνει επιβλαβή ξόρκια σε μια έρημη και εγκαταλειμμένη εστία και έχει τη δύναμη χωρίς να αγγίζει άνθρωπο να τον βλάψει μέσα από ορισμένες μαγικές ενέργειες» λέει η συνομιλήτριά μας.

Η βοτανολόγος, από την άλλη, είναι μια γυναίκα που γνωρίζει τη μυστική δύναμη των βοτάνων και των φυτών και έτσι βοηθά τους ανθρώπους με τη χρήσιμη μαγεία της. Στις τελετουργίες της χρησιμοποιεί λευκό φτερό κότας, κόκκαλο γέροντος ζώου, ψαλίδι, ξυράφι, αλάτι, κάρβουνα, βότσαλα από τον Πανάγιο Τάφο. Και, φυσικά, γνωρίζει καλύτερα τα κρυμμένα μηνύματα των φυτών που μαζεύει σε συγκεκριμένες ημέρες και ώρες της ημέρας και της νύχτας.

Υπάρχουν επίσης πολλά μαγικά μέρη στο σπίτι των παλιών Βουλγάρων. Το κατώφλι είναι ένας ιερός τόπος που σηματοδοτεί τη μετάβαση από τη μια στιγμή της ζωής στην άλλη. Η εστία είναι επίσης ιερός τόπος και γύρω της δεν γίνονται μάγιες. Στην καμινάδα τοποθετούνται κλωνάρια αγκαθωτών φυτών για προφύλαξη από το κακό.

«Από τα μαγικά αντικείμενα της έκθεσης, έχουμε εστιάσει στα ρούχα και στολίδια, προστατευτικά αντικείμενα, φυλαχτά και μαγικά αντικείμενα από τη ζωή των ανθρώπων - συνεχίζει η Μπιλιάνα Ποπόβα. - Από τα ρούχα, για το κορίτσι το κεντημένο πουκάμισο, η ποδιά και η μαντίλα είναι τα πιο σημαντικά προστατευτικά αντικείμενα. Οικιακά αντικείμενα που έχουν και μαγική λειτουργία είναι το κουτάλι - σύμβολο ευεξίας και κορεσμού, η ρόκα, η αλυσίδα της εστίας, το πυροσίδερο. Η «σεβίτσα» είναι επίσης ένα προστατευτικό σύμβολο ενάντια στο κακό μάτι. Και ένα από τα πιο κοινά μαγικά σύμβολα είναι η «μάρτενιτσα», που προστατεύει τον άνθρωπο και τα κατοικίδια ζώα από κακό μάτι και δαιμονικά όντα.»

• Η μαγική μορφή του ελαφιού στη βουλγαρική λαογραφία
• Λαμπερός ήλιος, μικρά αστεράκια - τα βουλγαρικά κεντήματα

Μετάφραση: Άιλιν Τόπλεβα

Φωτογραφίες: Εθνογραφικό Μουσείο Πλόβντιβ