Μέχρι τις 26 Δεκεμβρίου στον Οίκο του Κινηματογράφου στην Σόφια μπορούμε να δούμε μια έκθεση με 20 αφίσες για τους ανθρώπους που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο, την τρομοκρατία, την πολιτική καταπίεση και τους διωγμούς. Στο επίκεντρο της έκθεσης είναι η περφόρμανς «Συνέλλαβε/Βράβευσε», του Ντανιέλ Νέντσεβ,  που σχετίζεται με τον βούλγαρο δημοσιογράφο Χρίστο Γκρόζεβ, ο οποίος είναι για τους διοργανωτές πρότυπο του ανθρώπου που προσπαθεί να ξεφύγει από κινδύνους που απειλούν την ζωή του. Μόνο μερικούς μήνες αφού η ταινία «Ναβάλνι», στα γυρίσματα της οποίας συμμετείχε ο Γκρόζεβ, κέρδισε Όσκαρ για ντοκιμαντέρ και ο κόσμος έστρεψε το βλέμμα του προς την ιστορία του ρώσου αντιπολιτευτή Αλεξέι Ναβάλνι, Περιφερειακό Δικαστήριο της Μόσχας συνέλαβε ερήμην τον Γκρόζεβ που έγραφε στην ιστοσελίδα «Μπελίνγκατ» σχετικά με την υπόθεση για οργάνωση παράνομης διέλευσης των συνόρων και διαφυγής από την Ρωσία του συντάκτη της έκδοσης «The Insider», Ρόμαν Ντομπροχότοβ, τον οποίο οι ρώσικες αρχές θεωρούσαν ξένο πράχτορα.

• Η Ρωσία προσπαθεί να συλλάβει βούλγαρο δημοσιογράφο

• Η Ρωσία συνέλαβε ερήμην τον Χρίστο Γκρόζεφ

Η έκθεση εγκαινίαστηκε στα τέλη Νοεμβρίου και τότε προβλήθηκαν 10 πειραματικές ταινίες 14^ων γραφιστών, στον Οίκο του Κινηματογράφου στην Σόφια, που συνδέονται με τον τίτλο «The Running Ones» της πλατφόρμας «Plakatkombinat.com». Σ’ αυτό το πλαίσιο παρουσιάστηκε και ένα ντοκιμαντέρ των Ντανιέλ Νέντσεβ και Κρασιμίρ Στοΐτσκοβ, στο οποίο πρόσφυγες από την Ουκρανία και την Ρωσία, που βρίσκονται στην Βουλγαρία, διηγούνται τις ιστορίες τους. Το πρότζεκτ υλοποιήθηκε με χρηματοδότηση από το Εθνικό Ταμείο «Πολιτισμός» στο πλαίσιο του Προγράμματος Ανάκαμψης και Ανάπτυξης Ιδιωτικών Πολιτιστικών Οργανώσεων.

 «Οι περισσότεροι καλλιτέχνες ερμήνευσαν το θέμα σε σχέση με την μεταναστευτική κρίση αλλά υπάρχουν αφίσες που διευρύνουν τον ορίζοντα και προσεγγίζουν το θέμα πιο φιλοσοφικά, είπε στην ΒΕΡ η παραγωγός Άννα Σιμεώνοβα που επιμελείται την έκθεση. Η τέχνη είναι αντιδραστική σε όλα όσα συμβαίνουν και ξέρουμε ότι συμβαίνουν. Η αντίδραση στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι βασικά στον πόλεμο στην Ουκρανία. Ξεκινήσαμε να δουλεύουμε πριν ένα χρόνο. Μαζί με τους ζωγράφους από την «Πλακάτκομπινάτ» αποφασίσαμε ότι είναι καιρός να δημιουργήσουμε κοινωνικά δεσμευμένη τέχνη. Είμαστε μια ομάδα εδώ και 10 χρόνια αλλά το προσφυγικό κύμα μας έκανε να περισυλλογιστούμε. Στην Βουλγαρία έχουμε πρόβλημα με τις ψευδείς ειδήσεις και με τον τρόπο που συζητάμε για το καθεστώς στην Ρωσία, που σχετίζεται με τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Στο επίκεντρο του παζλ που φτιάξαμε είναι η περφόρμανς «Συνέλλαβε/Βράβευσε», που σχετίζεται με τον βούλγαρο δημοσιογράφο Χρίστο Γκρόζεβ, ο οποίος είναι για μας πρότυπο του ανθρώπου που προσπαθεί να ξεφύγει από κινδύνους που απειλούν την ζωή του».

«Αυτή η ιστορία δεν είναι απλά παγκόσμιο σκάνδαλο και παγκόσμιο πρόβλημα, είπε ο Ντανιέλ Νέντσεβ στην Ιρίνα Νέντεβα  από το Πρόγραμμα Χοριζόντ της ΒΕΡ. Πρόκειται για «το μήλο της έριδος» που διχάζει την βουλγάρικη κοινωνία. Το θέμα είναι να αποφασίσουμε σε τι κράτος και σε τι κόσμο θέλουμε να ζούμε. Η περφόρμανς που δημιουργήσαμε δίνει αφορμή να μιλήσουμε γι’ αυτό το θέμα. Κολλήσαμε αφίσες με το πρόσωπο του Γκρόζεβ σε διάφορα σημεία της πρωτεύουσας συμπεριλαμβανομένου και στο μνημείο του Σοβιετικού Στρατού. Η μορφή στην αφίσα είναι σαν σε οθόνη κινητού και έχεις την δυνατότητα με κόκκινο ακουστικό να «συλλάβεις» τον Γκρόζεβ ή με πράσινο ακουστικό να τον «βραβεύσεις». Κάθε αφίσα είχε από κάτω κομματάκια χαρτί με επιγραφή «Συνέλλαβε» ή «Βράβευσε». Υπολογίσαμε ότι αυτοί που έκοβαν χαρτάκια με τις 2 επιγραφές χωρίζονταν σε περίπου 50 προς 50. Οι μισοί βράβευαν οι άλλοι μισοί συνελλάμβαναν. Στα εγκαίνια της έκθεσης το κοινό κατηγορηματικά «βράβευσε» τον Γκρόζεβ. Άνθρωποι από το κοινό, μας είπαν ότι θαυμάζουν το θάρρος και την αξιοπρέπεια του Γκρόζεβ. Την επιμονή του να δείξει την αλήθεια. Ο Γκρόζεβ είναι ενημερωμένος για την περφόρμανς και με ευχαρίστησε. Τον τελευταίο καιρό δεν ασχολούμαστε πια τόσο με τους πρόσφυγες. Οι άνθρωποι αυτοί βρέθηκαν πια στο περιθώριο. Η τέχνη πρέπει να μας καλέσει να συνεχίσουμε να δείχνουμε αλληλεγγύη.Για να σηκώσετε το ακουστικό ή να κλείσετε το τηλέφωνο στον Χρίστο Γκρόζεβ πρέπει να βολτάρετε στην πόλη και να έχετε τα μάτια σας ανοιχτά για να δείτε τις αφίσες με το πρόσωπό του».

Η προσωπική ευθύνη και η ηθική αποτελούν πυξίδα όταν πρέπει να κάνουμε επιλογές, λέει ο ζωγράφος και γραφίστας, Νικολάι Νάτσεβ που συμμετέχει με έργο του στην έκθεση.

«Στην ταινία που έφτιαξα παρουσιάζω τον τροχό της ειρήνης και του πολέμου που στριφογυρίζει στον χρόνο, λέει εκείνος. Από μας εξαρτάται σε ποιά κατεύθυνση θα κινηθεί αυτός ο τροχός».

• Ο καταζητούμενος από τη Ρωσία δημοσιογράφος Χρίστο Γκρόζεφ: Υπάρχει κίνδυνος για τη ζωή μου
• Ο Χρίστο Γκρόζεφ και η ομάδα «Ναβάλνι» κέρδισαν Όσκαρ για ντοκιμαντέρ

Κείμενο: Βέσελα Κράστεβα (βάση συνέντευξης της Ιρίνα Νέντεβα από το Πρόγραμμα Χοριζόντ της ΒΕΡ)

Επιμέλεια και μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα

Φωτογραφίες: Λόρα Ταρκόλεβα, plakatkombinat.com