Τις τελευταίες ημέρες του 2023, ένας από τους καλύτερους καλλιτέχνες γκράφιτι στη Βουλγαρία Nasimo και η ομάδα του Fine Graff Art ανακοίνωσαν στη σελίδα τους στο FB την απόφαση να δωρίσουν όλα τα πρόσφατα εισοδήματα από αναπαραγωγές και τη δωρεάν δουλειά τους σε «διάφορα εκπαιδευτικά και άλλα ιδρύματα που εξυπηρετούν άμεσα τα παιδιά μας – το μέλλον μας». Ο Στανισλάβ Τρίφονοφ όπως είναι το πραγματικό όνομα του καλλιτέχνη, υπόσχεται να «δωρίσει» το ταλέντο του με τη μορφή τοιχογραφιών, ζωγραφικής και συνομιλιών, ώστε τα παιδιά να μεγαλώσουν σε ένα πιο ευνοϊκό περιβάλλον, περιτριγυρισμένα από τέχνη με μήνυμα και ερεθίσματα για την ανάπτυξη της δημιουργικότητάς τους. Και αν για την παλαιότερη γενιά των Βουλγάρων γκράφιτι εξακολουθούν να είναι μόνο εκείνες οι άσχημες επιγραφές και συνθήματα στους τοίχους από την αρχή των αλλαγών στη χώρα μας, τότε πρέπει ειλικρινά να παραδεχτούμε ότι τα τελευταία τριάντα χρόνια οι δρόμοι της Σόφιας έχουν γίνει πιο πολύχρωμοι, όμορφοι και εντυπωσιακοί – αντάξιο της παγκόσμιας τέχνης του δρόμου.

Η νεαρή ομάδα Sofia Graffiti Tour, που δημιουργήθηκε από τον Τσβετάν Μπίζεφ και τους ομοϊδεάτες του, το αποδεικνύει. Το 2016 άρχισαν να οργανώνουν ξεναγήσεις που δείχνουν γκράφιτι και street art στους δρόμους της βουλγαρικής πρωτεύουσας. Οι ξεναγήσεις συνεχίζουν να γίνονται μέχρι σήμερα, όλο το χρόνο, εντελώς δωρεάν και στα αγγλικά, ώστε κάθε ξένος να «δει» το αληθινό πρόσωπο της πόλης μας. Με τα χρόνια, η ιδέα των νέων εξελίχθηκε σε έναν πολιτιστικό οργανισμό που υποστηρίζει και διοργανώνει διάφορα φεστιβάλ, εκθέσεις, εκδηλώσεις, master classes και προβολές ταινιών για την υποστήριξη του γκράφιτι στη χώρα μας. Και εδώ και μια εβδομάδα, το μεγαλύτερο όνειρό τους έγινε πραγματικότητα - η πρώτη δημοσιευμένη δίγλωσση ανθολογία για την τέχνη του δρόμου στη Σόφια τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.

«Το βιβλίο ονομάζεται Sofia Urban Art και παρακολουθεί την ανάπτυξη του γκράφιτι στη Σόφια από τις αρχές της δεκαετίας του '90 του περασμένου αιώνα μέχρι σήμερα. Αυτή είναι μια προσπάθεια συστηματοποίησης όλων των γεγονότων σε αυτόν τον τομέα - οι πιο σημαντικοί καλλιτέχνες, οι πιο σημαντικές τοποθεσίες, πώς αυτά τα σχέδια εξελίσσονται στην υποκουλτούρα του τόπου τα πρώτα χρόνια του νέου αιώνα και φτάνουν στην άνθηση με την εμφάνιση φεστιβάλ και τις μεγάλης κλίμακας τοιχογραφίες που βλέπουμε σήμερα. Εμείς οι ίδιοι είμαστε θαυμαστές αυτής της τέχνης για σχεδόν είκοσι χρόνια και ήταν πάντα όνειρο για εμάς η τέχνη του δρόμου και το γκράφιτι στη Σόφια να έχουν το δικό τους βιβλίο. Η ιδέα είναι να παρουσιαστεί το βιβλίο και εκτός Βουλγαρίας», λέει στο Ράδιο Βουλγαρία ο Τσβετάν Μπίζεφ.

Για αυτόν τον λόγο, διεθνής εταίρος για τη διανομή του βιβλίου Sofia Urban Art είναι το μεγαλύτερο μουσείο γκράφιτι και τέχνης του δρόμου στην Ευρώπη Straat στο Άμστερνταμ της Ολλανδίας. Το βιβλίο βασίζεται σε χρόνια έρευνας, συλλογή αρχειακού υλικού, πολλές συνομιλίες με καλλιτέχνες και διοργανωτές, καθώς και 600 προσεκτικά επιλεγμένες εικόνες σε 256 σελίδες.

«Η Βουλγαρία είναι αρκετά σταθερή όσον αφορά το στυλ και τους καλλιτέχνες», μας λέει ο Μπίζεφ. - Έχουμε πολλούς εκπροσώπους που είναι παγκοσμίως γνωστοί και από αυτή την άποψη η χώρα μας αναπτύσσεται παράλληλα με το γκράφιτι και την τέχνη του δρόμου σε όλο τον κόσμο. Από πλευράς παροχής υποδομών για ζωγραφιές, να σημειώσουμε ότι το 2023, για πρώτη φορά στη Σόφια, παραμερίστηκε τοίχος στον οποίο επιτρέπεται διοικητικά. Παρόμοιες τοποθεσίες στο Πλόβντιβ και σε άλλες πόλεις υπάρχουν εδώ και πολύ καιρό και ελπίζω να εμφανίζονται όλο και περισσότερα τέτοια μέρη. Προσωπικά πιστεύω ότι κάθε γειτονιά πρέπει να έχει τη δική της γκαλερί δρόμου».

Η τέχνη του δρόμου δεν έχει απαραίτητα κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο, πιστεύει ο Τσβετάν Μπίζεφ. Είναι όμως πεπεισμένος ότι αυτό το είδος τέχνης μπαίνει όλο και περισσότερο στην εμφάνιση μιας πόλης.

Κάθε μια από τις μεγάλες πόλεις της Βουλγαρίας έχει τη δική της καλά ανεπτυγμένη σκηνή γκράφιτι, μας λέει ο Τσβετάν Μπίζεφ, και αξίζει να τη βλέπουμε, γιατί είναι μέρος της σύγχρονης αστικής κουλτούρας. Και η επιθυμία του για το έτος 2024 είναι να υπάρξουν περισσότερα φεστιβάλ γκράφιτι στη χώρα μας που αποτελούν τη βάση της ενοποίησης και της ανάπτυξης ολόκληρης της κοινότητας των καλλιτεχνών του δρόμου και των αστικών έργων τους.

Κείμενο: Βέσελα Κράστεβα

Μετάφραση: Άιλιν Τόπλεβα