Πριν 8 χιλιάδες χρόνια στην περιοχή του σημερινού βουλγαρικού χωριού Ντολνοσλάβ, γεννιέται ένας από τους πιο αινιγματικούς πολιτισμούς στα Βαλκάνια. Στην περιοχή του Ασένοβγκραντ, ανάμεσα στην πεδιάδα και το βουνό αρχαιολόγοι βρίσκουν τύμβους οικισμών με ίχνη προϊστορικής ζωής από τα τέλη της 7-της μέχρι τις αρχές της 4-της χιλιετίας π.Χ. Πάνω από τα 5300 ευρήματα μας παραχωρούν πληροφορίες για έναν καλά ανεπτυγμένο, αλλά λίγο γνωστό πολιτισμό. «Μέχρι τώρα έχει εξερευνηθεί μόνο το πιο πάνω στρώμα του Ντολνοσλάβ – γίνεται λόγος για οικισμό από την ύστερη χαλκολιθική περίοδο. Κάτω από αυτά έχουμε ανερεύνητα ακόμη ίχνη από την πρώιμη νεολιθική περίοδο», εξηγεί η Ροσίτσα Μίτκοβα, υπεύθυνη τμήματος Προϊστορίας του Περιφερειακού ιστορικού μουσείου στο Πλόβντιβ, και συνεχίζει:

«Οι κατοικίες τους ήταν πασσαλόκτιστες και φτιαγμένες από πηλό και ξύλο, με δικτυωτές σκέπες. Κάποιες από αυτές ήταν διώροφες. Πιθανώς οι κατοικίες των ανθρώπων ήταν παρόμοιες με τα πήλινα σπίτια, που ακόμη μπορούμε να δούμε στους κάμπους.

Είναι οι πρώτοι αγρότες. Αρχίζουν την καλλιέργεια του εδάφους με απλά εργαλεία. Με την πάροδο του χρόνου, κατά την χαλκολιθική περίοδο, πιθανώς χρησιμοποιούν μεγάλα ζώα, για να μπορούν να καλλιεργούν μεγαλύτερες εκτάσεις. Για την διατροφή τους βασίζονται επίσης στο κυνήγι και την αλιεία. Ακόμη την πρώιμη νεολιθική περίοδο δημιουργούν έντεχνα σκεύη με διακόσμηση πολλών χρωμάτων, ενώ την ύστερη χαλκολιθική παρατηρείται τυποποίηση της παραγωγής πήλινων, χάλκινων και χρυσών αντικειμένων.»

Οι αρχαιολόγοι βρήκαν εργαλεία, μικρές πλαστικές φιγούρες ανθρώπων και ζώων, χρώματα, κοσμήματα, αντικείμενα, που συνδέονται με την λατρεία και τη μαγεία. Ποιο πολλά ήταν τα ευρήματα από την ύστερη χαλκολιθική περίοδο. Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες υποθέσεις σχετίζει το Ντολνοσλάβ με αρχαία κέντρα στη Ροδόπη σαν το Μπελιντάς, όπου πραγματοποιούνταν αστρονομικές παρατηρήσεις. Αντικείμενα, που βρέθηκαν, συνηγορούν, ότι ο πληθυσμός της περιοχής γνώριζε την κίνηση των ουράνιων σωμάτων και χρησιμοποιούσε αυτές τις γνώσεις στην γεωργία και στις τελετές τους. Το πιο εντυπωσιακό είναι, ότι το Ντολνοσλάβ εμφανίζεται παλιότερο από την Τροία και σύγχρονο με το Σουμέρ – δύο από τις σημαντικότερες αρχαίες κοινότητες στον κόσμο, λέει η Ροσίτσα Μίτκοβα:

«Αυτοί οι οικισμοί δεν ήταν απομονωμένοι. Είχαν επαφές τόσο με την Μεσόγειο, όσο και με τα εδάφη βόρεια του Αίμου, και μάλιστα του Δούναβη, επειδή βλέπουμε, ότι στην ύστερη χαλκολιθική περίοδο δημιουργείται κοινός υλικός πολιτισμός. Από τα Καρπάθια όρη μέχρι την Μεσόγειο ο πολιτισμός γίνεται ομοιόμορφος χάρη στις μεταλλουργικές εμπορικές σχέσεις, που οδήγησαν στην διαμόρφωση των προκρατικών σχηματισμών. Τα ευρήματα από το Ντολνοσλάβ συνηγορούν για δραστήριες ανταλλαγές εμπορευμάτων και ιδεών – συμπεριλαμβανομένων και μυδιών από τη Μεσόγειο και χρυσών αντικειμένων – γεγονός, το οποίο επιβεβαιώνει την γνώση της μεταλλουργίας.»

Οι ακριβείς αιτίες για την καταστροφή του αρχαίου οικισμού είναι άγνωστες. Υπάρχει η άποψη, ότι κάηκε ως αποτέλεσμα εχθρικής επίθεσης ή εσωτερικών συγκρούσεων στα τέλη της χαλκολιθικής περιόδου - κάτι, που έτυχε και με άλλους οικισμούς στην περιοχή. Άλλη ενδεχόμενη αιτία είναι σημαντικές κλιματικές μεταβολές, που οδήγησαν σε ξηρασία και εξαναγκαστική μετανάστευση.

Κείμενο: Βενέτα Νικόλοβα

Μετάφραση: Σβέτλα Τοντορόβα