“Maaşıma 100 leva zam istiyorum! Daha iyi bir 2017 yılı için”- Bulgaristan’ın en büyük sendikası olan KNSB’nin yılbaşı kartında bu dileklere yer verilmiş. Bağımsız Sendikalar Konfederasyonu yetkililerine göre Bulgaristan’da sosyal piyasasında fiyat düşürme ve düşük emek fiyatı uygulaması var. Bu gerçekler, emek etkinliğinin artış temposuna aykırıdır.  

Ülkede maaş ve ücret oranı hala çok düşük, bazı sektörlerde ise emek etkinliği en gelişmiş ekonomilerden bile daha yüksek. Eurostat verilerine göre, emek etkinliği ve çalışma maaşı orantısında Bulgaristan işlem sanayide ön sıralarda yer alıyor. Ancak buradaki ücret bile, AB üyesi diğer ülkelere kıyasla %50-80 daha düşük. Sendikalar örnek olarak diyor ki, Bulgaristan’da bir işçi 395 euro maaş alıyorsa, İspanya’da aynı işçinin maaşı 2 200 euro olacaktır. Yanı tam beş kat yüksek bir ücret söz konusu.

Geçen sene emek etkinliğinde %4 artış kaydedildi. Sendika liderleri bütün sektörlerde çalışma maaşlarının yükselmesini istiyor.  Sendikacılara göre mevcut ekonomi, her çalışanın maaşının 145 leva yükselmesine zemin yarattığını iddia ediyor. KNSB Başkanı Plamen Dimitrov, ülkede ortalama maaş oranının %10 yükselmesine yol açacağını duyurdu:

“Biz bütün geçiş süreciyle ilgili verileri değerlendirdik. Son 27 yılda emek etkinliği, katma değer, farklı sektörlerde karların istatistiğini çıkardık ve Bulgar vatandaşının, ortalama aldığı gelirden iki kat fazla ürettiğini kanıtladık. Ağır endüstride emek etkinliği 3,4,5 kat daha yüksek. Göstergelerimizde bunlar görülebilir. “Yüz leva istiyorum” başlıklı bir göstergeyi sitemizde yayınladık ve her sektörle ilgili bilgiler sunduk. Rakamlar konuşurken gözlemciler susmalıdır. Biz aldığımızdan fazlasını üretirken, iş sektörü de gereken karı kazanmıştır. Şimdi artık iş piyasasının başka gerçeklere yol açma zamanı geldi. Gelirlerin artacağına inanıyorum ve bunun iki sebebi var. Ekonomi artık çalışanlarına daha yüksek ücret verme potansiyeline sahip. Öte yandan iş piyasasında çok eksikler var eleman açısından ve o yüzden çalışanların maaşları yükseltilmelidir. İşverenler bazı alanlarda çalışan bulmak için gelirleri artırmalıdır, gerek ülkeden, gerek yurtdışından uzman celp edebilmek için maaşların yükselmesi kaçınılmaz olacak”.

Gelirler emek etkinliğini solluyor. İşverenler bunu iddia ediyor. Bulgar Ticaret Sanayi odası Başkanı Bojidar Danev bu gerekçeyi öne sürdü. “Bu sene Bulgar ekonomisi açısından çok elverişli ortamlar vardı. Fakat GSYH’da ılımlı artış kaydettik” diyor Danev.

Dünya çapında olumlu şartlar arasında, yakıt fiyatlarının %50’ye yakın zamlanmasına işaret ediliyor. Yerli enerji ve ekonomi için bu olay çok etkileyici. Ortadoğu’daki silahlı çatışmalar ise, bizim silah sanayimizin yoğunlaşmasına yol açıyor. “Yeni yılda tünelde ışık var. O da Bulgaristan’ın ihracatının yeniden yapılanmasına gizlidir”. Bojidar Danev daha şunları ekledi:

“Eskiden ihracat genelde hammadde bazındaydı- yakıt, buğday, metal vb.  İlk defa makine sanayi ön plana çıktı, elektrik sanayi ve daha yüksek katma değeri olan sanayi ürünleri ihracatı çoğaldı. Ne yazık ki son yıllarda emek, çalışma etkinliği %1.3 arttı, oysa gelirlerdeki artış %7 - 8 oldu. Gelirler, emek ve çalışma etkinliğini çoktan solladı”.

Çeviri. Sevda Dükkancı