“Doğan kuş, boz kuş, sen haydutların en yakın arkadaşısın. Yükseklerde uçarken uzaklarda baba ocağımı görüyor musun?”. Bu bir Bulgar halk şarkısıdır ve halk, yırtıcı kuşu bir dost, bir arkadaş olarak dile getirmiştir. Bulgar folklorunda doğan, erkek gücüne, özgürlük ve bağımsızlık arzusunu simgeliyor.

Bugün yükseklerde, gökyüzünde özgürce uçan bu kuş hakkındaki romantik düşünceleri yitirmiş bulunuyoruz. Fakat bir avuç insan var ki, onlar Doğan kuşlarına hizmet ediyor ve onların en büyük gayesi, bu kuşları korumaktır. Yırtıcı kuşun en büyük hayranlarından biri Sofya’dan Pavel Yakimov’tur. Kendisi hem ormancı, hem de ilahiyatçı, fakat onu en fazla doğan kuşlarının hayatı ilgilendiriyor. Pavel Yakimov, Bulgar Yaban Kuşları Koruma Derneği kurucusudur. Dernek 17 yıldır faaliyet yürütüyor ve yaban kuş avının sorunlarını ortaya atan tek dernektir. Pavel “Amacımız, kuş avı gibi eski bir av usulünü popülarize ederek toplumun dikkatini onların sorunlarına çekmek ve kuşlar üzerinde yarattığımız stresi azaltmaktır” – diye konuştu. Doğan ile diğer yırtıcı kuşlar arasındaki fark, avlanma tarzında gizli. Örneğin şahin ve kartal, oldukları yerden hücüme geçiyorlar, doğanlar ise av üzerinde sözüm ona yükseklerde, havada asılı kalıyorlar. Pavel Yakimov, doğan kuşların ilginç yaşamı hakkındaki bilgileri anlatmaya devam ediyor:

“Doğancılık sosyal ve çevre açısından çok önemlidir. Doğanlarla gerçekleştirilen avcılıktan bahsederken şunu belirtmemiz gerek. Doğan, gerçekleştirdiği 10 hücümdan bir tanesinde av yakalayabiliyor. Bu da, doğan kuşunun günde en az bir kere avlanmaya çıkarıldığı zaman mümkün oluyor. Demek ki, doğan ayda 1,2 en fazla 3 av yakalamış olabiliyor. Tabii ki, bu silahlı av sırasındaki avlanmadan çok daha az. Maalesef, yaban hayatta doğan son derece kötü şartlarda yaşamak zorundadır. Bizler, insanlar en yırtıcı yaratıklarız. Çünkü güvercin yetiştiricileri, onlarca doğanı öldürüyor,ki bu da son derece üzücü bir durum.”

Pavel Yakimov, doğancılıkla uğraşmaya niyetli bir kişiye tavsiyeleri var. Herşeyden önce hesabını iyi yapması lazım, doğan kuşunu hiç aralıksız olarak günde en az bir kez doğaya salabilecek mi? Bu günde en az 1-2 saat demek . Bu zaman çerçevesinde doğanı serbest bırakmak için şehirden dışarı çıkılacak. Ve burada asıl sorun ortaya çıkıyor. Sofya’nın çevresi artık çok kalabalık olduğu için başkentten uzak mesafalere yolculuk yapılmalı. Pavel Yakimov “Bizler, insanlar, yaban kuşların dünyasına o denli girmişiz ki, bazen onları şehirlerde bile görebiliyoruz. Doğa ile İnsan arasındaki çatışmalar artıyor. “ diye belirtiyor ve devam ediyor:

“Bizler, doğancılar, bu çatışmaları önlemek için metotlar bulduk. Havaalanları kuşlar için çok fazla sorun yaratıyor. Havaalanlarının açık olması, karga, martı ve en fazla da güvercinler için uğrak yeri. Uçakların inişleri ve kalkışları işte bundan dolayı en kritik.Uçağın motoruna giren bir karga bile inanılmaz sorunlar yaratabilir. Bir tek doğa yöntemlerle bu soruna çözüm bulunabilinir. Doğanların bu amaçla kullanılması, kültür anıtı ve tarih ile yaşam açısından önemli binaların kuş istilasından kurtarmak doğa açısından en doğru yöntemdir. Ne gariptir ki, Sofya havaalanı buna benzer metotlar kullanmıyor.“

Fotoğraflar: özel arşiv ve Wikipedia

Çeviri: Şevkiye Çakır