Hristiyan alemi 6 Ocak tarihinde kadim Aya Epifani (Epifani:Görünme) Yortusunu kutlar. Ayrıca Onikinci gün bayramı olarak da anılır. Bu günde Hazreti İsa`nın Vaftizci Yahya tarafından Şeria Nehri'nde vaftiz edildiği gün anılıyor. Bulgar geleneklerinde Yordanovden, Voditisti, Vodokrıst (Su hacı), Vodokrışti (Su ile vaftiz edilmek) isimleri verilmiştir. Bu yortu büyük bir sabırsizlıkla bekleniyor, çünkü Noel ile Epifani Yortusu arasındaki “pis” veya “şeytan” günleri olarak adlandırılan çok zor dönemin sonunu simgeliyor. Birçok yerde yortunun arifesinde insanların ve evdeki hayvanların sağlığı için törenler düzenleniyor.

20.asrın başlarında ünlü Bulgar etnografya uzmanı Dimitır Marinov, 5 Ocak’ta gerçekleştirilen ve kızların ağırlıklı kutladığı bir töreni dile getiriyor. Köy kızları sabahın erken saatlerinde toplanıp aralarında bir “kız” ve bir de “delikanlı” seçiyorlar. “Kızın” başına peçe, erkek olarak seçtikleri kızı ise kırmızı kuşakla kuşarlar ve erkek elbiseleri giydirirler. Manileri söyleyecek kızlar, süslü kız ve erkek ile önden beraber giderler. Köy meydanında toplanan kızlar arasındaki en küçük kızlar, bir torba veya sepet taşırlar, ki oraya evin hanımlarının verdiği armağanları koyarlar. Kızlardan biri elinde bir demet fesleğen ve bir bakır su taşır. Çok erken saatte çeşmeden doldurulan bu bakırın suyu, kötülüğü kovma özelliğine sahiptir. Bu suyu geçtikleri yerde insanlara, hayvanlara ve evlere serperler.

Epifani Yortusunun arifesinde sofraya etsiz yemekler konur. Özellikle darı ekmeği veya mısır çörekleri, bulgurlu lahana sarması, kaynatılmış buğday, fasulye, ceviz ve şaraba ağırlık verilir. Noel ve yeni yıl yortuları arasında , bu son tutsenmiş akşam yemeğidir. Halk inançlarına göre, Epifani Yortusu arifesinde gökyüzü açılır. Bunu görmeyi başaran kişinin her dileği yerine getirilir.

Ülkemizin her yerinde Epifani Yortusu gününde haçın törenle papaz tarafından dereye, göl ve gölete atılma adeti yerine getirilir. Oraya toplanan erkekler haçı çıkarmak amacıyla suya atlarlar. Haç, sudan çıkarıldıktan sonra papaza teslim edilir, ki papaz haçı çıkaran kişiyi ve orada bulunan tüm kalabalığı kutsar. Haçı sudan çıkaran kişinin yıl boyunca sağlıklı ve mutlu olacağına inanılır. Bu günde herkes kilisede kutsanmış sudan evine götürür. Bir önceki Epifani Yortusundan muhafaza edilen sudan üç ekmek törenle hazırlanır. Bir tanesi eve, diğeri misafirlere, üçüncüsü ise, gelen geçen alsın diye sokaktan geçenlere adanır. Halk inançlarına göre, geçen kış nişanlanan veya evlenen erkekler ve yeni doğan erkek bebekler açık havada yıkanır. Bu yortunun ismi de oradan gelir – “erkek suyu”. Yordanovden gününde, Yordan, Yordanka, Bojidar, Bojan, Dana isimlerini taşıyanlar isim gününü kutlar.

Fotoğraflar: BGNES

Çeviri: Şevkiye Çakır