Avrupa’da Bulgaristan dışında uyumlu çan sesiyle müzik eserlerinin seslendirildiği dev bir vurmalı çalgıya sahip başka ülke yok. Yaklaşık 40 yıl önce Sofya yakınlarında dev bir anıt kompleksi dikilir, beton zemin üzerine dünyanın farklı yerlerinden temin edilmiş 107 değişik çan yerleştirilir. Bu çanlardan birisi 11. yüzyıldan kalmış, bir diğeri ise M.Ö 4. yüzyıla ait çanın örneği olarak hazırlanmış. Bulgaristan’da sosyalist yönetimin dünyanın dört bir yanından çocukların katılımıyla Uluslararası Çocuk Asamblesi projesi kapsamında bu çanlar kompleksi de oluşturulur.1979 yılında Sofya’ya 135 heyet gelir ve her grup kendi ülkesini simgeleyen birer çan getirir. Böylece de günümüzde anıt kompleksi oluşur ve adı da “Kambanite- Çanlar” olarak kalır. Geçmişte çok ünlü bir yer olsa da, uzun yıllar boyunca bu anıt terk edildi ve unutuldu.

1989 yılı öncesindeki komünist ideolojiyi tanımayan ve onu hatırlamayan bir gençlik şimdi Sofya’nın yenilenmesi ve gelişmesi sürecinde yer alıyor. Bu gençler Çanların barış, dostluk ve başkentte hakim olan inancın ifadesi olarak ayakta kalmasını istiyor. #Spodeli Kambanite- Çanları Paylaş adlı girişimin organizatörlerinden Hristo İliev Şu an birçok başkentli bu anıtların varlığından bile haberdar değil. O yüzden onlar hakkında daha fazla konuşmalıyız dedi. Geçen yıl bu STK belediyeden bir proje kazanarak, Çanlar etrafındaki alanı temizlemek ve düzenlemek için 11 bin leva sağlamış. Bu parayla beton yapı temizlenmiş, anıtın yüksek kısmına ışıklandırılma yapılmış, çanlar hakkında bilgi veren levhalar hazırlanmış. Bu kültür anıtının eski ihtişamını geri çevirmek istiyoruz diyen İliev, çanların arkasında Vitoşa Dağı’nın sunduğu eşsiz manzaranın, 380 dekar civarındaki dev parkın ve güzel doğanın bu yeri yaz aylarında gezi ve ziyaret için tercih edilen mekana dönüştürebilir.

Ben 29 yaşındayım ve o eski zamanları hatırlamıyorum. Bazı insanlar komünizm dönemine ait bir anıt için neden belediye kaynakları kullandığımızı soruyorlar. Bizim açımızdan bu herhangi bir partinin anıtı değil, burada her hangi bir parti simgelemesi bulunmuyor. Tam tersine- “Kambanite-Çanlar” kompleksi o dönemin sosyalist anlayışından ve ideolojisinden farklı olarak, o zaman için gelenek dışı bir yapı olarak düşünülmüş. Çocuk Asamblesi için kurulmuş olan bu anıt yapısı sosyalist sanatı yansıtan nitelikte değil. NDK- Milli Kültür Sarayı önündeki dev anıtı imha ettikten sonra, bazı insanlar gelip, “sıra çanlara geldi” uyarısını bize ilettiler. Kültür Sarayı önündeki anıt yapısı çok kalitesiz yapılmış, daha monte edildikten sonra yıkılmaya başlanmış, oysa “Kambanite” çok sağlam bir temel ve işçilikte kurulmuş. Bulgaristan’ın AB Konseyi Dönem Başkanlığı konuklarından bazılarını bu tepeye çıkarmayı teklif ettik. Bu anıtı görmelerini çok istiyorum, bütün Avrupa’da eşi olmayan benzersiz olan bu yapıyla gurur duymalıyız. Hiçbir yerde tek müzik enstrümanı şeklinde çalan bu kadar çok çan yok.

Çeviri: Sevda Dükkancı