2017 yılında ulusal azınlık olarak tanınan Arnavutluk’taki Bulgarlar, nispeten daha büyük yerleşkelerde olduğu gibi, bir kısmı erişimi zor dağlık bölgelerde bulunan daha küçük yerleşim yerlerinde de yaşıyorlar. Arnavutluk’un kuzeydoğusunda yer alan Kukes belediyesi yakınlarındaki Gora tarihi - coğrafi bölgesinin en dağlık ve engebeli kısmında Borie, Oreşek, Tsırnalevo, Orgosta, Zapod, Şişevets, Koşarişte Pakişta, Oçikçe köyleri bulunuyor. Bulgaristan Radyosu’nun ekibi bu köylerden Tsırnalevo köyünü ziyaret etti.

Köye ulaşmak için yaklaşık 17 bin nüfuslu Kukes şehrinden kuzeydoğuya hareket ediyoruz. Arnavutluk’u arabayla ziyaret edenler yolların inşaat kalitesini mutlaka görmüştür. Tsırnalevo köyüne ulaşmak için asfaltlı yoldan saparak dar ve tehlikeli bir toprak yoldan devam ediyoruz. Bunu aracımızla yapmamız pek mümkün olmayacaktı, sebebiyle ulaşım konusunda bize yardımcı olan ev sahiplerimize minnettarız. 

Tsırnalevo’da bizi köy muhtarı ve yerel okulun öğretmenleri karşılıyor. Muhtar Hüsenay Mahir, caminin yaklaşık bir yıl önce onarıldığını, şimdi onarım sırasının okula geldiğini ve hem Arnavutluk hem Bulgaristan’dan yardım arayışında olduklarını belirtiyor. Sözlerine göre “Tsırnalevo’da 50 evde 250 kişi yaşıyor. Günde bir kez şehre ulaşım aracı gitmektedir. Sabah saat 07:00’da yerel minibüs olan kombi hareket etmektedir ve öğleden sonra saat 15:00’da geri dönmektedir. Kombiyi kaçırırsanız şehirde kalıyorsunuz”.

Hüsenay Mahir sözlerine şöyle devam ediyor: “Hayatımız zor. Yolumuz dar ve bu büyük bir sorundur. Kimse para vermiyor. Devlet yolu yaparsa, insanlar buraya gelecek ve yerliler ev yapımı ya da onarımı için rahatlıkla inşaat malzemelerini getirebilecek”.

Köy sakinler, inşaat malzemelerinin taşınması için genelde at kullanıyorlar. Bundan dolayı onarım işleri güçlükle yapılıyor. 150 öğrencinin okuduğu okulumuzun da onarıma ihtiyacı var. Pencereler ve kapılar kırık, donanım eski, yalıtım yok ve odalar soğuk. Köyü ziyaret ettiğimiz geçen senenin Ekim ayında gördüklerimiz bunlardı.

Aynı zamanda Bulgaristan Büyükelçiliği ve “Arnavutluk’taki Bulgarlar” Derneği'nden bir ekip acil ihtiyaçların listesini hazırladı. Bundan bir buçuk ay sonra okulun kısmi onarımı yapıldı. Kapılar ve pencereler yenilendi, yeni ısıtma cihazları temin edildi. Böylece öğretmenler ve veliler, çocukların biraz daha iyi koşullarda eğitim gördükleri için bir nebze rahatlar.

Yerel okuldaki öğretmenlerin çoğu gençtir. Bunlardan üçü Bulgaristan’da yüksek lisans yapmayı ve geri dönünce Goralı insanlara faydalı olmayı amaçlıyor. Topluluğa karşı taşıdıkları sorumluluk duygusu bizi hayli etkiledi.

Aleks Lukovi 28 yaşında, Tsırnalevo’da doğup büyüyor ve Tiran’da üniversite okumak üzere köyünden bir kez ayrılmıştır. Aleks’in bir kardeşi ve dört kız kardeşi var, ancak hepsi memleketlerinden uzak yaşıyorlar. O da burada hayatın kolay olmadığını dile getiriyor ve şunları paylaşıyor:

“Köylerde böyledir. Zorluğu da var, güzel yanları da var. Doğa harikadır ve ruhunu dolduruyor. Sağlık ocağımızın olmaması ise kötü yönlerinden biridir. Yardım çağırana kadar ve gelene kadar hasta hayatını kaybedebilir.

Aleks şu an “Remzi Caferay” ortaokulunda matematik ve resim dersleri vermektedir.

Aleks sözlerini şöyle sürdürüyor:“Öğrencilerin büyük bir kısmı köyden, ancak daha uzak yerlerden gelenler de var. Okula yürüyerek geliyorlar. Aralarında ve evde çocuklar Bulgarca konuşuyorlar, okulda Arnavutça eğitim alıyorlar. Köylüler fasulye, patates ve benzeri tarım ürünleri yetiştiriyorlar. Öncesine kıyasla oldukça daha az hayvancılıkla uğraşıyorlar.

Aleks neredeyse hayatının tamamını köyde geçiriyor ve Bulgaristan’a hiç gelmedi. Bundan dolayı diğer birkaç öğretmenle birlikte Bulgarca dil eğitim programına başvuruyor. Genç öğretmen eğitimini tamamlayınca köyüne dönüp gelişiminde katkıda bulunmayı planlıyor.

Aleks: “Bu bizim toprağımızdır. Hepimiz onu seviyoruz, ama herkes daha iyi bir yaşam arayışındadır. Burada hayat iyileşirse, kimse terketmeyi düşünmeyecek.” diye sözlerini tamamlıyor.

Yazı dizisi devam edecek...

Fotoğraflar: Krasimir Martinov

Çeviri: Ergül Bayraktar