Kuzeydoğu Arnavutluk’ta Gora bölgesindeki Bulgarlara gerçekleştirdiğimiz ziyaretimiz devam ediyor.

Miriyan Dauti, nüfusun büyük bir çoğunluğu Bulgar kökenli olduğu Tsrnalevo köyündeki okulun genç öğretmenlerinden biridir. Miriyan, Bulgaristan Radyosu ekibi ile görüşmesinde, ülkemizi daha önce ziyaret ettiğini, ancak Bulgar dili ve edebiyatı yüksek lisans programına başvurma amacıyla yeni bir ziyaret planladığını paylaştı. Dauti, bu şekilde Bulgar kökenlerine bağlı kalan Tsrnalevo halkına daha faydalı olacağına inanıyor.

Arnavutça masasından Kostandina Belo'ya konuşan Dauti devamla şunları söyledi:

"2020 yılında iki haftalığına Blagoevgrad şehrinde bulundum. Bulgarca öğrendim ve Bulgar kültürünü tanıdım. Şu anda birinci ve üçüncü sınıf çocuklarına matematik, Arnavutça, insan ve doğa derslerini veriyorum".

Tsrnalevo'daki okulun birinci katında bulunan anaokulda, bizi gülümseyerek karşılayan Misiya Haydari kendisini şöyle tanıttı:

"Ben Misiya Haydari. Anaokulu öğretmeni olarak çalışıyorum. Yaşları 3 ile 6 arasında toplam 11 çocuğumuz var. Çocukların çoğu köyden ama biraz daha uzak yerlerden gelen birkaç çocuk da var. Çocuklar köyde ve evlerinde "bizim" dilimizde, anaokulunda ve okulda ise Arnavutça konuşuyorlar. Çocuklar akrabalarıyla ya da okuldan büyük çocuklarla geliyorlar. Tehlikeli olduğu için onların yalnız gidip gelmelerini müsaade etmiyoruz. Anaokulumuzda çocukların sayısı 35’e kadar ulaştığı zamanlar oldu ama sayıları giderek azalıyor. Böyle bir zaman geldi. Köyün izole olması, şehirle bağlantısının zor olması nedeniyle insanlar şehirlere ya da yurt dışına kaçıyorlar."

Seladin Caferay, Tsrnalevo'ya geri dönüş yapanlardan biridir. 8 sene boyunca köyde okul müdürü olarak çalışıyor, daha sonra Tiran'a gidiyor. Gora’ya yeniden döndükten sonra birinci sınıftan dördüncü sınıfa kadar olan çocuklara öğretmenlik yapıyor. Seladin, ana vatanının diline ilgi gösteren bir insandır. Arnavutluk'taki Bulgar kökenli gençlerin sadece Gora'da korunan lehçeyi değil, çağdaş Bulgarcayı da konuşabilmeleri için okulda Bulgarca okumanın iyi olacağını dile getiriyor.

Seladin: "Her şeyi anlıyoruz. Günümüzde birçok Batı kökenli kelime dilimize girmiş durumunda. Oysa, bize ait Slav dilimizi korumalıyız. Avrupa'da Slavların sayısı 300 milyondan fazladır. Dilimiz yok olmalı mı? Bu olmamalı!" diyor.

Ekim 2022'den beri Tsrnalevo'daki okulun müdürü Lyabdrim Enishay'dır. Ona neden köyde kaldığını sorduğumuzda şu cevabı veriyor:

"Birçok insan köyümüzü terk etti. Ancak bana göre kaçmak iyi bir şey değildir. Burası benim memleketim. Ben de terk edersem kim kalacak?!" Hem Arnavutluk ham Bulgaristan bize devlet olarak yardım ederse terk edenler de geri dönmeye başlayacaklar. Ve hayat daha güzel olacak.

Bizi görmeye geldiğiniz için size teşekkür ediyorum. Bizler sizin “azınlığınız” ız.  Evde bizim dilimizde, yani Bulgarca, okulda Arnavutça konuşuyoruz, ancak buradaki insanlar Bulgarca öğrenmeye isteklidirler".

Tsrnalevo'daki okul müdürünün çağrıda bulunduğu yardım artık gelmeye başladı. Geçen senenin Aralık ayında Büyükelçiliğimizin ve "Arnavutluk'taki Bulgarlar" Bulgar Derneği’nin çabaları sayesinde pencereler ve kapılar değiştirildi, ayrıca yeni ısıtma cihazları da temin edildi.

Bulgaristan Arnavutluk'taki eğitim altyapısının yenilenmesi için destek sağlıyor. Esasen Bulgaristan'ın Gora bölgesinde Kukes Belediyesi'ne bağlı köylerin kalkınmasına farklı projeler gerçekleştirerek yardım etmesi ilk değil. Kukes’teki anaokulunu yenileme projesi bunlardan biridir. Bulgaristan’ın sağladığı kaynaklarla okullardan birinde bilgisayar odası oluşturuldu, benzer bir proje bölgedeki başka bir okulda da hayata geçirilecek.

Gora’daki Bulgarların yaşadığı köylerin bağlı olduğu Kukes Belediyesi’nin 2023 yılının sonbaharından itibaren yeni belediye başkanı var- Albert Halilay. Bulgaristan’ın Tiran Büyükelçisi İvaylo Kirov onunla bir araya gelerek, belediyenin Bulgar devletiyle sıkı işbirliği içerisinde Goralıların yaşam koşullarının iyileştirilmesi yönünde çalışacağına dair teminat aldı.

Kukes Belediye Başkanı, ekibi ile birlikte Bulgar için değişimi daha belirgin ve mümkünce hızlı yapmaya çalışacağını Bulgaristan Radyosu’na da güvence verdi.

Albert Halilay, Bulgaristan Radyosu’na verdiği demeçte şunları söyledi: “Altyapıda, sağlık hizmetlerinde, ilkokullardaki koşullar ile ilgili sorunlar ortada. Büyükelçilik ile birlikte bu sorunların aşamalı bir şekilde çözülmesine yönelik tedbirler planı hazırladık. Kukes’te Kültür Sarayı’nın yenilenmesi ardından, Bulgar topluluğunun kültürünü, geleneklerini, geleneksel yemek ve kıyafetlerinin tanıtıldığı bir Bulgar pavyonunu da açacağımıza teminat veriyorum.”

Sorunların bir an önce çözüleceği ve insanların doğup büyüdükleri yerde kalacağı inancıyla Gora’dan ayrılıyoruz. Arnavutluk’ta Bulgar ulusal azınlığı temsilcilerinin yaşadığı bir sonraki bölgede görüşmek dileğiyle…

Yazar: Kostandina Belo, Krasimir Martinov

Fotoğraflar: Krasimir Martinov

Çeviri: Ergül Bayraktar

​