Από μερικά χρόνια ο υφηγητής Ιβάν Χρήστοφ, υποδιευθυντής του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, ερευνά με την ομάδα του έδρα Θράκα ηγεμόνα στην κορυφή Κόζι Γκραμάντι στο βουνό Σρέντνα γκορά. Το φθινόπωρο του 2013 οι αρχαιολόγοι ανακαλύπτουν πολυάριθμα ευρήματα σε τέμενος του Διά και της Ήρας σ’ αυτό το σημείο – το τέταρτο γνωστό μέχρι τώρα στα σημερινά βουλγαρικά εδάφη.

Χάρη στις ανασκαφές της ομάδας αρχαιολόγων, στο μουσείο μεταφέρθηκαν πάνω από 100 αναθηματικές πέτρινες πλάκες που προσφέρονταν στους θεούς. Οι καλύτερα διασωθείσες ήδη εκτέθηκαν σε μόνιμη έκθεση στην αίθουσα "Αρχαιότητα" του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου. Στον ιερό τόπο στην κορυφή, ανακαλύφθηκαν και άλλα ευρήματα, ανάμεσα στα οποία είναι πάνω από 300 νομίσματα της περιόδου από τον 4^ο αιώνα προ Χριστού μέχρι τον 5^ο αιώνα μετά Χριστόν, καθώς και κεραμικά σκεύη και λάμπες.

"Πρόκειται για τόπο λατρείας της Ρωμαϊκής Εποχής, που όμως έχει προϊστορία κατ’ όλη την πρώτη χιλιετηρίδα προ Χριστού", λέει ο Ιβάν Χρήστοφ. "Είναι ένα από τα πλουσιότερα τεμένη του Δία και της Ήρας, τα οποία έχουν ανακαλυφθεί μέχρι τώρα ως προς τον αριθμό των αναθηματικών αντικειμένων. Ο αρχαιολογικός χώρος ερευνήθηκε εξ' ολοκλήρου χάρη στους πόρους που χορήγησε το υπουργείο Πολιτισμού. Στο ύψωμα Κόζι Γκραμάντι έχουμε ένα μοναδικό τέμενος σε έκταση 10 στρεμμάτων, που περιστοιχίζεται από συμπαγή τείχη. Η κορυφή αυτή είχε κεντρική τοποθέτηση στα εδάφη της θρακικής φυλής των Οδρυσών και ήταν ιερός τόπος τους. Χαίρομαι πολύ που έχω την ευκαιρία να κοινοποιήσω τα αποτελέσματα σε βιβλίο".

Σε σχετική ερώτηση της Βουλγαρικής Ραδιοφωνίας, ο υφηγητής Χρήστοφ απάντησε ότι ο τόπος λατρείας έχει προστατευτεί σχετικά καλά από τους αρχαιοκαπήλους λόγω της δύσκολης πρόσβασης σ’ αυτόν.

"Δόξα τω θεώ, που μετά το 2005 κατορθώσαμε να επιστήσουμε την προσοχή των υπηρεσιών, των αρμόδιων οργάνων του υπουργείου Εσωτερικών να περιφρουρούν τον αρχαιολογικό χώρο. Με τη βοήθειά τους ο χώρος προστατεύθηκε από τους αρχαιοκαπήλους", λέει.

Όσον αφορά τα νομίσματα που βρέθηκαν στην κορυφή της Σρέντνα γκορά, αυτά θα καθαριστούν και θα αναστηλωθούν για να εκτεθούν σε χωριστή βιτρίνα. Σύμφωνα με τον Ιβάν Χρήστοφ, στις απεικονίσεις πάνω στις πέτρινες πλάκες έχει απίστευτη ποικιλία.

"Εδώ βλέπουμε μια μυθολογική αφήγηση που είναι πολύ περίπλοκη, γιατί πάνω σε τυπικά ελληνικά μοτίβα, ανακαλύπτουμε στοιχεία με επίδραση από τους Θράκες. Υπάρχουν και πλάκες με επιγραφές πάνω τους, έστω και όχι καλά διασωθείσες, με αφιέρωμα στον Δία και την Ήρα. Από κάποιες επιγραφές μαθαίνουμε ότι οι άνθρωποι που προσφέρουν τα πλακίδια είναι Θράκες και Έλληνες".

Και κάτι περίεργο στο τέλος – κατά την ανακάλυψη των πρώτων καλύτερα διασωθέντων πλακιδίων, πάνω από τα κεφάλια των αρχαιολόγων εμφανίστηκαν και έγραφαν κύκλους τρία πουλιά – ένα ζευγάρι αετών με το τέκνο τους. "Είναι γνωστό ότι ο αετός είναι σύμβολο του Δία. Ίσως αυτό να σήμαινε ότι είχαμε την ευλογία των Θεών να τελειώσουμε τη δουλειά μας πριν πέσουν τα πρώτα χιόνια", συνοψίζει ο αρχαιολόγος.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα