Στην σύγχρονη εποχή, οι άνθρωποι έχουν χάσει τη σχέση τους με τα αστέρια και είναι πολύ λίγοι εκείνοι που είναι σε θέση να αναγνωρίσουν ακόμα και τους πιο διάσημους αστερισμούς στον νυχτερινό ουρανό. Αλλά υπάρχουν και εκείνοι που θέλουν να μάθουν περισσότερα για τους πλανήτες και τα αστέρια, να μάθουν τα μυστικά του Σύμπαντος. Τέτοια δυνατότητα δίνουν τα πλανητάρια.

«Η ιδέα για την δημιουργία πλανητάριων στην Βουλγαρία γεννιέται το 1957 μετά την αρχή της "εποχής του διαστήματος". Ο μηχανισμός που προβάλλει τον έναστρο ουρανό και την κίνηση των πλανήτων πάνω στο ημισφαιρικό θόλο του πλανητάριου ονομάζεται επίσης πλανητάριο, εξηγεί ο Ντιμίταρ Κόλεφ, αν.καθ. στο Αστρονομικό Ινστιτούτο της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών, που εργάζεται στο Εθνικό Αστεροσκοπείο στο Ρόζεν εδώ και 40 χρόνια. Το πρώτο πλανητάριο στη Βουλγαρία κατασκευάστηκε από τον ερασιτέχνη αστρονόμο Μίλκο Μιλάνοφ το 1962 στο Ντιμίτροβγραντ.

Ο Μιλάνοβ χρησιμοποίησε μια χάλκινη σφαίρα με ένα ισχυρό λαμπτήρα και μερικές λωρίδες φιλμ με την εικόνα του ουρανού. Δέκα χρόνια αργότερα, αντικαταστάθηκε με πλανητάριο της εταιρίας Zeiss και μετά αγοράστηκαν άλλοι 5-6 μηχανισμοί, οι οποίοι χρησιμοποιούνται στα πλανητάρια στη Βουλγαρία.»

Μερικοί από αυτούς βρίσκονται στις πόλεις Ντιμίτροβγραντ, Σμόλιαν, Βάρνα, Γιάμπολ, Σταρα Ζαγκόρα και Γκάμπροβο. Στο συγκρότημα «Κάμτσια», κοντά στη Βάρνα, λειτουργεί το πρώτο νέο ψηφιακό πλανητάριο. Τέτοιο υπάρχει και στο Πλόβντιβ. Ωστόσο, οι επισκέπτες και οι κάτοικοι της Σόφιας στερούνται την ευκαιρία να απολαύσουν τις αστρικές παραστάσεις. Η πρωτεύουσά μας είναι η μόνη στην ΕΕ χωρίς μεγάλο δημόσιο πλανητάριο.

«Το 1960 το Συμβούλιο Υπουργών της Βουλγαρίας, στο Εθνικό Συμβούλιο της Σόφιας, εξέδωσε διάταξη για την κατασκευή πλανητάριου  με την βοήθεια της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών, λέει ο Ντιμίταρ Κόλεφ. Δεν ακολούθησε όμως καμία αντίδραση. Πριν από 12 χρόνια υπήρχε μια πρόταση να χρησιμοποιηθεί έδαφος της ΒΑΕ και να χτιστεί πλανητάριο, σε σχέδιο της νεαρής αρχιτέκτονα Ελένα Ντασκαλόβα από το Σμόλιαν. Δεν υπήρχε όμως χρηματοδότηση και μέχρι σήμερα δεν συμβαίνει τίποτα».

Παρόμοια είναι η κατάσταση στο Μπουργκάς. Το σχέδιο για πλανητάριο και αστεροσκοπείο εγκρίθηκε πριν από 7 χρόνια. Σύμφωνα με πρόσφατες πληροφορίες, στον χώρο του λιμανιού του Μπουργκάς χτίζεται σήμερα ένας δημόσιος χώρος στον οποίο υπάρχει πιθανότητα να κατασκευαστεί ένα κτήριο 8 μέτρων με πλανητάριο.

«Τα πλανητάρια είναι μια πολύ χρήσιμη εφεύρεση, διότι απεικονίζουν κάτι που είναι πολύ ενδιαφέρον για τον άνθρωπο – την αστρονομία, τα ουράνια σώματα, την κίνησή τους, λέει ο Ντιμίταρ Κόλεφ. Είναι πολύ χρήσιμα εκπαιδευτικά και, τώρα τελευταία, διασκεδαστικά κέντρα. Εκεί μπορούν να προβληθούν ολόκληρες ταινίες.»

Μετάφραση: Άιλιν Τόπλεβα