Επαναστάτης, ποιητής, δημοσιογράφος, εκδότης, κατά τη διάρκεια της σύντομης ζωής του ο Χρίστο Μπότεφ δημιούργησε μόλις 20 ποιήματα περίπου. Παρά το γεγονός αυτό τα έργα του μέχρι και σήμερα θεωρούνται κορυφή στη βουλγαρική λογοτεχνία. Βαθιά συναισθηματικοί και συγκινητικοί, οι στίχοι του για τον απαγχονισμό του Βασίλ Λέβσκι προκαλούν συγκίνηση και μετατρέπονται σε τραγούδι, που μέχρι και σήμερα ερμηνεύεται εις μνήμη του Αποστόλου της Ελευθερίας. Πολύ δημοφιλής είναι η μπαλάντα «Χατζή Ντιμίταρ», στην οποία εξυμνείται το κατόρθωμα του αγωνιστή για την εθνική ελευθερία, ο οποίος έπεσε στη μάχη. Το έργο, που επίσης μετατράπηκε σε τραγούδι, θεωρείται σύμβολο της λαϊκής τιμής και ευγνωμοσύνης προς τους βουλγάρους ήρωες. Σε ορχηστρική εκδοχή, σε εκτέλεση χορωδίας ή σολιστών, το τραγούδι «Χατζή Ντιμίταρ» («Είναι ζωντανός») είναι αναπόσπαστο μέρος των επίσημων τελετών στις 2 Ιουνίου. 

«Αγώνας», «Στο καπηλειό» και πολλά άλλα ποιήματα του Μπότεφ μελοποιήθηκαν σύντομα μετά τη δημιουργία τους. Τον 20^ό αιώνα ο Αλεξάνταρ Ράιτσεφ, ο Αλεξάνταρ Τάνεφ, ο Συμεών Πιρόνκοφ και μια σειρά άλλων βουλγάρων συνθετών έγραψαν φωνητικά και ορχηστρικά έργα, βασισμένα στην ποίηση του εθνικού μας ήρωα.

Το πρώτο έργο, όμως, που εμπνεύστηκε από το κατόρθωμα του Μπότεφ και των μελών του αποσπάσματος του γράφτηκε πριν από 145 χρόνια – στις 20 Μαΐου του 1876, λίγες ημέρες μετά την αποβίβαση του επαναστάτη στη βουλγαρική όχθη. Το ποίημα ονομάζεται «Ραντέτσκι», αλλά έγινε δημοφιλές ως «Ήρεμος άσπρος Δούναβης». Ο δημιουργός του είναι ο πατριάρχης της βουλγαρικής λογοτεχνίας Ιβάν Βάζοφ. Στα απομνημονεύματά του εκείνος γράφει: «Όλοι ήμασταν κατενθουσιασμένοι, οι λεπτομέρειες για το τολμηρό και θρυλικό κατόρθωμα αυτό μεταδίδονταν με θαυμασμό από στόμα σε στόμα. Υπό την επίδραση αυτού του γεγονότος, έγραψα το ποίημά μου «Ήρεμος άσπρος Δούναβης», που έγινε σύντομα πολύ δημοφιλές και μελοποιήθηκε…»

Περισσότερα για τα ενδιαφέροντα γεγονότα γύρω από το τραγούδι για τον Μπότεφ θα βρείτε στο δημοσίευμα του Ράδιο Βουλγαρία «Η ιστορία του εμβατηρίου Ήρεμος άσπρος Δούναβης».

Επιμέλεια: Αλμπένα Μπέζοφσκα

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα