Ο σοφός λαός λέει ότι «κάθε δουλειά θέλει τον μάστορά της» αλλά για να γίνεις αληθινός μάστορας στο είδος σου πρέπει να έχεις ταλέντο και να αφιερώσεις πολύ χρόνο στο να γίνεις καλός. Χρειάζονται χρόνια κοπιαστικής δουλειάς για να μπορέσει κάποιος μάστορας να αφήσει το στίγμα του στην παράδοση και να μείνει στην ιστορία.

• Ο Μιχαήλ Κότσεβ είναι αφιερωμένος στην τέχνη του

Οι σύγχρονοι άνθρωποι θέλουν να ζουν γρήγορα και εύκολα. Δεν θέλουν να επενδύσουν χρόνο για να πετύχουν κάτι, δεν έχουν υπομονή και επιμονή. Και οι μάστορες γίνονται είδος υπό εξαφάνιση γιατί δεν έχουν σε ποιόν να διδάξουν την τέχνη τους. Η κληρονομιά τίθεται υπό αμφισβήτηση.

Μια από τις πιο όμορφες τέχνες υπό εξαφάνιση είναι το φιλιγκράν, μια τεχνική στην χρυσοχοΐα με την οποία οι μάστορες πλέκουν λεπτές ίνες χρυσού ή ασημιού μέχρι να μοιάσουν σε δαντέλα. Με φιλιγκράν φτιάχνονται περιδέραια και βραχιόλια, σκουλαρίκια και διαδήματα, πόρπες, επίσης δίσκοι για κεράσματα και θήκες για ποτήρια.

«Η τεχνική είναι χειροποίητη και απαιτεί αισθητική, λέει για την ΒΕΡ η μάστορας χρυσοχόος, Τσέτσα Νταμιάνοβα, από την Μπερκόβιτσα. Πρόκειται για μια κληρονομιά από την αρχαιότητα, τα πρώτα δείγματα φιλιγκράν στην επικράτεια της Βουλγαρίας εμφανίστηκαν 3 000 π.Χ. Κατά τον Μεσαίωνα οι μάστορες έφτιαχναν μοναδικά κομμάτια για τους ευγενείς και τα μοναστήρια. Κατά την Αναγέννηση τέτοιου είδους κοσμήματα έδειχναν υψηλή κοινωνική θέση και ευημερία. Τότε η σχολή φιλιγκράν του Τσίπροβτσι ήταν διάσημη σε όλη την Ευρώπη. Η τεχνική είναι περίπλοκη και απαιτεί χρόνια εκμάθησης για να μπορεί το τσιράκι να γίνει κάλφας και ο κάλφας να μετατραπεί σε μάστορα που κατέχει τα μυστικά της κοσμηματοποιίας και έχει δικό του στυλ».

Η Τσέτσα Νταμιάνοβα άρχισε να ασχολείται με την χρυσοχοΐα και το φιλιγκράν πριν από 60 χρόνια. Την δεκαετία του ’60 στην Μπερκόβιτσα ήταν μέλος του τοπικού συνεταιρισμού «Σουβενίρ και κοσμηματοποιία» τον οποίο ίδρυσε ο Τεοντόρ Σπάσοβ, από την Σχολή του Τσίπροβτσι και είχε περίπου 200 μέλη  μάστορες χρυσοχόους. Σήμερα στον συνεταιρισμό έχουν μείνει 10 κοσμηματοποιοί και δεν υπάρχουν νέοι που να παραλάβουν την σκυτάλη. Μια αναλαμπή ελπίδας είναι σχολείο στο Πλόβντιβ που εδώ και 200 χρόνια προετοιμάζει κοσμηματοποιούς.

Πρόσφατα οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να διδαχτούν από τους καλύτερους μάστορες της τεχνική φιλιγκράν μεταξύ των οποίων είναι και η Τσέτσα Νταμιάνοβα. Ίσως έτσι να υπάρξει μέλλον για την τέχνη αυτή.

Φωτογραφίες: filigree.bg, Facebook / @Filigree.bg, ruralbalkans.com

Επιμέλεια: Βέσελα Κράστεβα (από συνέντευξη της Λίλη Γκολεμίνοβα για το Ράδιο Σόφια της ΒΕΡ)

Επιμέλεια και Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα