Közlenmiş biber kokusunun heryere yayıldığı anda, popüler bir Bulgar şarkısında dendiği gibi yaz artık “gerçek değildir”. 

Sonbaharın ilk haftaları, hele hele sebze ve meyveleri kendi bahçesinde yetiştiren vatandaşlarımız için yoğun çalışma zamanıdır. 

Uzun yaz günlerinin ardından artık kışlıkları hazırlama zamanı. 

Bu mevsimde tabii ki, domates ve biberler revaçta, sadece lezziz salatalarınınhazırlanmasından dolayı değil de, aynı zamanda Bulgaristan’da konservelerin “kraliçiesi” olarak bilinen lütenitsanın hazırlanmasında kullanılan temel sebzeler oldukları için. 

Ülkemizde her konserve fabrikasının hazırladığı konserveler arasında lütenitsa başı çekiyor. 

Aslında lütenitsanınhazırlanması da o denli zor değil- biraz daha fazla miktardaöğütülmüş domates, közlenmiş biber ve patlıcan, farklı miktarda tuz, şeker, yağ ve isteğe göre baharat. 

Bugün herkes çocuklğundaki lütenitsayı hiç bir zaman unutamaz. 

Üreticilerin verilerine göre, lütenitsa tüketimi, yıl boyunca aynı seviyede kalıyor. Sadece taze sebzeler piyasaya çıkınca yaz aylarında hafif bir düşüş kaydediliyor. 

Yeni lütenitsa tarifleri de çıktı- mesela havuç, hatta elma bile katılıyor. 

Sanayi lütenitsa üreticileri, ev yapımı lütenitsaya ilginin arttığını doğruluyor ve bunu, bu yıl meydana gelen kriz ve iyi sebze rekoltesine bağlıyor. 

Bir konserve fabrikası sahibi “Ev hanımları, lütenitsayı hazırlarken elektirk fiyatını ve emeği hesaba katmıyorlar. Kendi ürettikleri sebzeleri ve ikinci el kavanozları kullanıyorlar. Böylece hazırlanan lütenitsanın maliyeti daha düşük görünüyor, ancak bu tam öyle değil” dedi. 

Fakat bütçelerini doğru bir şekilde kullanmayı bilen ve evde lutenitsa yapmayı tercih edenler için fatura oldukça farklı görünüyor. 

Size Zlatitsa kasabasından Dimitrina ve Mihail Kesovlar ailesini tanıtıyoruz. 

Bu evde lütenitsa yapımına herkes katılıyor ve hrekes de bununla gurur duyuyor. Yapımında sırf kendi bahçelerinde ürettikleri sebzeleri kullanıyorlar. 

Mihail Kesov “Bu yıl bereketli hasat aldık ve sabır ve binbir emekle 300 metrekareden 100 kilodan fazla biber topladık” dedi ve devam etti: 

"Biberler ne kadar büyük ve ne kadar kırmızı olursa, lütenitsa o kadar iyi olur. Aynı şey domatesler için de geçerli- domateslerin çok olgun olması şart. 

Lütenitsa hazırlığı sabah erken saatlerde başlar ve taa akşama kadar sürer. Herşeyi evin önündeki bahçede yapıyoruz, büyük bir ocak hazırlıyoruz, ateşi yakıyoruz, bütün malzemeleri koyduğumuz çok büyük lütenitsa tavamız var. Ve gelsin karıştırma. Çocuklar da bu işe katılıyor. 

Eşimle birlikte yıl boyunca bahçeye büyük özen gösteriyoruz. Kazıyoruz, ekiyoruz, domates kazıklarını kakıyoruz, bağlıyoruz, suluyoruz. Her domates kökü özen istiyor ve insanın, sebzeleri haşereden ve hastalıklardan nasıl koruyacağını da iyi bilmesi gerek. Bu yıl bizi dolu vurdu ve bahçemize zarar verdi. Daha sonra ektiklerimize iki kat özen gösterdik ve kurtardık. Sonuç gözle görülüyor. 

Mihail Kesov’un eşi Dimitrina, ev yapımı lütenitsanın sırrını açıklıyor: 

„Lütenitsanın hazırlanmasında yavaş ateşşart. Karışım, yavaş yavaş koyuluyor, devamlı karıştırılması gerek ve hep ateşin çevresinde kıvranman gerek. Tek sözle herşey sabır istiyor. 

Bütün yıl çalıştığın ve sonunda emeğinin karşılığınıu almak, kış için her şeyi hazırladığını görmek kadar güzel bir şey yok. Bir yaşındaki torunum da ilk kez lütenitsamızdan tattı ve çok beğendi. Artık sabah ve öğleden sonra kahvaltıda lütenitsa yiyiyor.“  

Fotoğraflar: BGNES, özel arşiv

Çeviri: Şevkiye Çakır