Όταν στα τέλη του 1941 η βουλγαρική κυβέρνηση, ύστερα από πιέσεις του Χίτλερ κηρύσσει συμβολικό πόλεμο κατά της Μεγάλη Βρετανίας και των ΗΠΑ, κανείς δεν προϋποθέτει ότι δύο χρόνια αργότερα θα γίνει μια σκληρή πραγματικότητα. Στις 10 Ιανουαρίου 1944 περίπου 200 αεροπλάνα των ΗΠΑ βομβάρδισαν την Σόφια, που υπέστη μεγάλες ζημιές. Έτσι άρχισε το μεταβατικό 1944 στη βουλγαρική ιστορία.
Οι βομβαρδισμοί συνεχίζονται και την άνοιξη. Στα τέλη του καλοκαιριού του 1944 επιδεινώνονται οι σχέσεις Βουλγαρίας-Γερμανίας, σε συνδυασμό με το ήδη πραγματικό πόλεμο με το Λονδίνο και την Ουάσινγκτον.
Χρειάζεται γρήγορη ανακωχή με τους νικητές. Στις 26 Αυγούστου, υπό την απειλή εισχώρησης του Κόκκινου Στρατού στη Ρουμανία, η κυβέρνηση του Ιβάν Μπαγκριάνοφ τάσσεται υπέρ της ουδετερότητας. Την ίδια ημέρα η Κεντρική Επιτροπή του Βουλγαρικού Εργατικού Κόμματος (κομμουνιστές) δίνει εντολές για την κατάληψη της εξουσίας με ένοπλη εξέγερση. Στις 2 Σεπτεμβρίου σχηματίζεται κυβέρνηση της αντιπολίτευσης της Βουλγαρικής Αγροτικής Λαϊκής Ένωσης (BZNS), με επικεφαλής τον Κωνσταντίν Μουραβίεφ, η οποία συνεχίζει ειρηνικές διαπραγματεύσεις με όλους και τάσσεται υπέρ των "δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων". Αν και οι διαπραγματεύσεις να είναι υψηλού επιπέδου, η Σοβιετική ένωση κηρύσσει πόλεμο κατά της Βουλγαρίας. Στις 8 Σεπτεμβρίου, ο Κόκκινος Στρατός εισήλθε στο έδαφος της χώρας και κατέλαβε αρκετές πόλεις.
Εν τω μεταξύ, η Κεντρική Επιτροπή του Εργατικού Κόμματος και το Γενικό Επιτελείο του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού ανταρτών /οι φίλο-σοβιετικοί αντάρτες/ θέτουν σε εφαρμογή σχέδιο για ξέσπασμα εξέγερσης με σκοπό να αναλάβουν τον πλήρη έλεγχο. Την νύχτα της 8ης Σεπτεμβρίου αξιωματικοί του πολιτικού κύκλου "Ζβενό" κατακτούν βασικά σημεία στη Σόφια: το υπουργείο Πολέμου και των Εσωτερικών Υποθέσεων , το Ταχυδρομείου, του τηλεγράφου και του ραδιόφωνου. Το αντιναζιστικό και φιλοσοβιετικό συνασπισμό του Πατριωτικού Μετώπου (OF στα βουλγαρικά) με επικεφαλής τον Κίμων Γκεοργκίεφ καταλαμβάνει την εξουσία. Στις 6 και 30 το πρωί μέσω του ραδιόφωνου ακούγονται τα λόγια του νέου πρωθυπουργού. Γυρίζουμε στις εκείνες πρωινές ώρες με τις αναμνήσεις του Δρ Πέταρ Ντερτλίεφ (διακεκριμένου σοσιαλδημοκράτη) που διαφυλάσσονται στο χρυσό αρχείο της Εθνικής Ραδιοφωνίας.
Έτσι, η 9η Σεπτεμβρίου 1944 αποτέλεσε σημείο καμπής στην ιστορία της χώρας. Η ημερομηνία αυτή οδήγησε σε τεράστιες αλλαγές στη βουλγαρική κοινωνία. Την 10η Σεπτεμβρίου, η αστυνομία είχε διαλυθεί και δημιουργήθηκε λαϊκή πολιτοφυλακή που αποτελείται κυρίως από τους αντάρτες. Ακολουθεί ένα κύμα βίας από κομμουνιστικές ομάδες ενάντια σε όλους τους εχθρούς τους. Στις 12 Σεπτεμβρίου του 1944 κυκλοφόρησε απόφαση της κυβέρνησης για μαζικές συλλήψεις υπουργών, βουλευτών και στρατιωτών κατά την περίοδο 1941 και 1944, και με την απόφαση αυτή νομιμοποιήθηκαν. Κατά τη διάρκεια των επόμενων τριών μηνών, σύμφωνα με ανεπίσημα στοιχεία, σκοτώθηκαν χωρίς δίκη 20 με 40 χιλιάδες διανοούμενοι, πολιτικοί και η οικονομική ελίτ.
"Γιατί είναι απαραίτητο να υπερογκώνουμε την νίκη αυτής της αντιφασιστικής εξεγέρσεις; Έπρεπε η εντύπωση να είναι ότι έχει γίνει μια πολύ μεγάλη πράξη ηρωισμού. Σκοτώνονται όχι μόνο άνθρωποι εγκληματίες, αλλά και όλοι οι πιθανοί αντίπάλοι. Πέθαναν σοσιαλδημοκράτες, αγρότες, άνθρωποι της δεξιάς. Μετά την 12η Σεπτεμβρίου άρχισε οι μαζικές εξαφανίσεις και εκτελέσεις", λέει σε συνέντευξη το 1990 Δρ Πέταρ Ντερτλίεφ.
Στις 28 Οκτωβρίου 1944 στη Μόσχα υπεγράφη ανακωχή με την οποία η Βουλγαρία ήδη επίσημα πήγε στην πλευρά των Συμμάχων και αναλαμβάνει την υποχρέωση να παρέχει τις ένοπλες δυνάμεις της υπό την ηγεσία της Σοβιετικής διοίκησης εναντίον της Γερμανίας. Η Βουλγαρία αναλαμβάνει την υποχρέωση να παρέχει καύσιμα, τρόφιμα, και όλα όσα χρειάζονται τα σοβιετικά στρατεύματα. Στην πράξη η ανακωχή νομιμοποιεί της την κατάσταση της χώρας, ως κατεχόμενη από τον Σοβιετικό στρατό. Διαπιστώθηκε ότι η κατοχή του Σοβιετικού στρατού και την υποστήριξη των σοβιετικών στρατευμάτων κατά την περίοδο 1944-1947 κόστιζε πάνω από 133 δισ. λέβα. Τέτοια ήταν η Βουλγαρία το 1944, ένα χρόνο, που σηματοδότησε την έναρξη του ολοκληρωτικού καθεστώτος στη χώρα.
Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα
