Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
Στις 21 Ιανουαρίου, σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση τιμούνται οι μαμές. Αλλά η μέρα Μπάμπιντεν, όπως την λέμε στα Βουλγάρικα, είναι επίσης γιορτή της γυναικείας γονιμότητας, των παιδιών και της νέας ζωής. Η μορφή της μαμής καταλαμβάνει ιδιαίτερη θέση στον παραδοσιακό πολιτισμό μας. Είναι μεσολαβητής μεταξύ του ανθρώπινου κόσμου και του υπερπέραντος, απ' όπου έρχονται τα νεογέννητα. Η ίδια η γέννηση θεωρείται επικίνδυνο και κρίσιμο σημείο – τόσο για την λεχώνα, η οποία σύμφωνα με την παροιμία είναι "με το ένα πόδι στον τάφο", όσο και για το νεογέννητο. Γι' αυτό ο ρόλος της μαμής είναι ιδιαίτερα υπεύθυνος και προς την ίδια απευθύνονται ιδιαίτερες απαιτήσεις. Σύμφωνα με τους παραδοσιακούς κανόνες πρέπει να είναι ηλικιωμένη γυναίκα, που έχει πλέον γεννήσει τα παιδιά της. Τότε θεωρείται "καθαρή" και έχει το δικαίωμα να γίνει μαμή. Η μορφή της μαμής συνδέεται και με την μορφή της Υπεραγίας Θεοτόκου, η οποία είναι ουράνια προστάτιδα της μητρότητας και των παιδιών. Δεν είναι τυχαίο, ότι πριν αρχίσει να βοηθά με τον τοκετό η ίδια λέει: "Βοηθώ με τα χέρια της Θεοτόκου και όχι με τα δικά μου". Η μαμή κατέχει τις παραδοσιακές γνώσεις και μαγικές τεχνικές διευκόλυνσης και επιτάχυνσης της γέννησης. Με βότανα, μασάζ και ειδικές τελετές η ίδια βοηθά το μωρό να βγει στον κόσμο, ενώ ύστερα κόβει τον ομφάλιο λώρο με μαχαίρι ή δρεπάνι. Από την μαμή περιμένουμε επίσης να προστατεύει το νεογέννητο και την μητέρα του από ασθένειες, κακές δυνάμεις και κακά μάτια.
Η γιορτή των μαμών αρχίζει νωρίς το πρωί. Οι ίδιες κυκλοφορούν στα σπίτια, όπου υπήρχαν γεννήσεις το περασμένο χρόνο, πλένοντας και ευλογώντας τα παιδιά. Κάποτε βάζουν άσπρο μαλλί στα κεφάλια των κοριτσιών και στα πηγούνια των αγοριών και λένε: "Να ασπρίσουν τα μαλλιά σου σαν αυτό το μαλλί, να γεράσεις σαν το βουνό Ρίλα και τον Αίμο, να παχύνεις σαν γουρουνάκι, να είσαι γερό σαν το γεράνι". Ενώ στις μητέρες λένε: "Να είσαι γλυκιά στον άνδρα σου, όπως είναι γλυκό το μέλι".
Το μεσημέρι οι γυναίκες μαζεύονται στο σπίτι της μαμής, φέροντας κουλούρια και τυρόπιτες, βραστές κότες, κρασί και ρακί. Αρχίζει ζωηρό γλέντι, σκοπός του οποίου είναι συμβολικά να ενεργοποιήσει την γυναικεία γονιμότητα. Σε ορισμένα μέρη της χώρας φτιάχνονται σημαίες, παρόμοιες με τις γαμήλιες και παρουσιάζεται γάμος μεταμφιεσμένων γυναικών. Η παρουσία ανδρών δεν επιτρέπεται. Η γιορτή τελειώνει το βράδυ, με τελετουργικό πλύσιμο της μαμής στο κοντινό ποτάμι και μεγάλο γυναικείο χορό στην πλατεία.
Στους καιρούς μας το σενάριο της γιορτής αλλάζει σημαντικά. Στα χρόνια του σοσιαλισμού η 21η Ιανουαρίου επίσημα ανακηρύχθηκε «ημέρα της μαιευτικής» και έγινε επαγγελματική γιορτή γυναικολόγων και μαμών. Ο κλάδος την γιορτάζει με πάρτι, ενώ οι ευγνώμονες γυναίκες χαρίζουν λουλούδια και δώρα. Ταυτόχρονα, οι ηλικιωμένες γυναίκες, που έχουν πλέον εγγόνια, θεωρούν την γιορτή δική τους και μαζεύονται για πάρτι, ιδιαίτερα στα χωριά και τις μικρές πόλεις. Γίνονται και αναπαραστάσεις γέννησης και της παλιάς γιορτής Μπάμπιντεν.
