Më 8 nëntor Kisha Ortodokse Bullgare kremton Kryeengjëjt Mihail e Gavriil dhe fuqitë e patrup. Si duken dhe çfarë bëjnë engjëjt sipas përfytyrimeve popullore?
Sipas përfytyrimeve popullore engjëjt janë shpirtra të bukur dhe të ndritshëm, të cilët jetojnë në qiej bashkë me Perëndinë, shenjtorët dhe shpirtrat e drejtë. Disa këngë, kushtuar Krishtlindjeve, e përshkruajnë botën e përtejme nëpërmjet pemës botërore. Shën Mëria, ose Shën e Diela ëndërron një pemë të jashtëzakonshme, që gjendet në një ishull në mes të detit. Ajo ka një trung të artë, degë të argjendta dhe gjethe prej margaritarësh. Sipas interpretimit të ëndrrës nga një igumen i vjetër, del se pema është “vetë Zoti, degët e saj janë engjëjt, kurse gjethet – shpirtra të vdekur të krishterë ortodoks.”
Ekziston besimi se shpirtrat e fëmijëve të vegjël, të vdekur para moshës tetë vjeçe, shndërrohen në engjëj. Folkloristët edhe sot e kësaj dite incizojnë tregimet e njerëzve, të cilët e ripohojnë këtë besim. Për shembull, një grua e moshuar ëndërron Shën Mërinë, e cila çon me vete nipin e saj të vdekur. Ai thotë se të afërmit e tij nuk duhet të qajnë, sepse ai është bërë engjëll.
Engjëjt janë shumë të bukur – nga ky përfytyrim vjen edhe shprehia bullgare “I bukur si një engjëll”. Sipas të dhënave të etnografit të njohur bullgar Dimitër Marinov, njerëzit në fund të shekullit të XIX-të i përshkruajnë engjëjt si djem të rinj, të veshur me këmisha të bardha dhe të praruara, me flokë të gjata të verdha dhe me krahë mbi supe. Ata e duan shumë muzikën. Engjëjt kanë zëra të jashtëzakonshëm dhe vazhdimisht këndojnë, që ta lavdërojnë Zotin. Si rrjedhim i këtij përfytyrimi ekzistojnë fraza si “këngë engjëjsh”, “zë engjëllor”, “Me zë engjëlli”, që përdoren për këngëtarë të jashtëzakonshëm, siç është Joan Kukuzel.
Në përfytyrimet popullore një pjesë prej engjëjve janë shërbyes të Zotit dhe janë rreth tij vazhdimisht. Zoti i dërgon kudo me porosi të ndryshme. Me pozitë më të lartë janë shtatë Kryeengjëjt. Ndër ta bëjnë përshtypje Kryeengjëlli Mihail, i cili është në krye të engjëjve dhe zot i shpirtrave të vdekur dhe Kryengjëlli Gavriil – Lajmëtari i Perëndisë, i cili i njofton Shën Mërisë lajmin e bukur se do të bëhet me barrë dhe do të lindë Shpëtimtarin e Botës.
Engjëjt kanë marrë pjesë në krijimin e botës dhe të njeriut. Ata e ndihmojnë Zotin dhe luftojnë kundër armikut të tij – Djallit. Ai në fakt është një engjëll i rënë, i cili është rebeluar kundër Zotit dhe është ndëshkuar ashpër.
Mirëpo, engjëjt nuk janë vetëm në qiell, por kudo rreth nesh. Sa njerëz ka në tokë, sa janë edhe engjëjt. Është përhapur mendimi se pasi lind njeriu Zoti i dërgon një engjëll, i cili ta ruajë nga fatkeqësitë dhe ta ndihmojë. Ky është engjëlli – mbrojtës. Mirëpo djalli gjithashtu i dërgon njeriut një shejtan, i cili ta prishë shpirtin e tij. Kështu gjatë tërë jetës së njeriut dy fuqitë luftojnë për shpirtin e njeriut: engjëlli është ulur në supin e djathtë dhe i thotë për të bërë të mira, kurse djalli, i cili ulet majtas, e provokon për të bërë gjëra të këqija. Prandaj për njerëzit, të cilët janë të prirë për mashtrime dhe abuzime populli thotë se “engjëlli i tyre është i dobët”. Pasi bëjmë diçka të mirë, engjëlli gëzohet, pasi bëjmë gjëra të këqija, engjëlli vuan dhe qan.
Përgatiti në shqip: Vesella Mançeva
