Η ανάπτυξη της βουλγαρικής οικονομίας το 2014 μπορεί να περιγραφεί σύντομα ως απογοητευτική. Τα στατιστικά μακροοικονομικά στοιχεία εκ πρώτης όψεως δεν είναι τόσο αποθαρρυντικά και η άνοδος του ΑΕΠ αναμένεται να ανέλθει στο 1,5% περίπου. Παρατηρείται μείωση του ποσοστού ανεργίας, ο πληθωρισμός είναι αρνητικός, αλλά με τάση να αυξηθεί μέχρι και υγιή για την οικονομία επίπεδα, κάποιοι κλάδοι κατέγραψαν ορισμένη ανάκαμψη, οι εξαγωγές είναι ασταθείς, αλλά το εμπορικό ισοζύγιο είναι θετικό.
Η απογοήτευση από τα οικονομικά αποτελέσματα κατά τη διάρκεια του απερχόμενου 2014 όμως οφείλεται σε άλλα φαινόμενα και τάσεις που αφορούν πρώτα απ’ όλα τα δημόσια οικονομικά και την οικονομική πολιτική, την οποία ακλουθούσαν οι τρεις κυβερνήσεις της χώρας κατά την περίοδο αυτή.
Το έτος άρχισε υπό τη διακυβέρνηση της κεντροαριστερής κυβέρνησης συνασπισμού του πρωθυπουργού Πλάμεν Ορεσάρσκι, η οποία έγινε γνωστή με τη δημαγωγική οικονομική και κοινωνική πολιτική της και με έναν προϋπολογισμό, απομακρυσμένο από τις πραγματικές δυνατότητες, πράγμα για το οποίο προειδοποιούσαν τόσο η αξιωματική αντιπολίτευση στη Βουλή, όσο ένα μεγάλο μέρος των μη κυβερνητικών αναλυτών και κάποιοι θεσμοί με κύρους στο εξωτερικό.
Στη συνέχεια ήρθε η απογοήτευση. Μετά την παραίτηση της κυβέρνησης του κ. Ορεσάρσκι, τα μέλη της προσωρινής υπηρεσιακής κυβέρνησης έκαναν λόγο για τη δυσμενή και την ανησυχητική κατάσταση της οικονομίας. Ακολούθησαν οι πιο νηφάλιες και αμερόληπτες αναλύσεις και εκτιμήσεις των εμπειρογνωμόνων της κυβέρνησης. Δεν εκπληρώθηκαν οι μέχρι πρόσφατα υποσχέσεις για αύξηση του ΑΕΠ, των κοινωνικών κονδυλίων και επιδομάτων, για όλο και καλύτερη και μεγαλύτερη απορρόφηση των ευρωπαϊκών πόρων και αύξηση με πάνω από 500 εκατομμύρια ευρώ των κρατικών εσόδων, για γενική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των Βουλγάρων. Πρέπει να σημειωθεί ότι η αριστερή κυβέρνηση στο τέλος της θητείας της, νιώθοντας τις πρώτες ενδείξεις της κρίσης και της αποτυχίας, συμφώνησε απρόθυμα για μικρή αναθεώρηση του προϋπολογισμού του Εθνικού Ταμείου Ασφαλίσεων Υγείας για το 2014.
Ξαφνικά ξέσπασε η τραπεζική κρίση, παρά τις διαβεβαιώσεις της Κεντρικής Τράπεζας ότι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στη χώρα είναι σταθερά. Στη σειρά απογοητεύσεων προστέθηκε ακόμα μια άλλη. Λόγω παραβιάσεων και ελαττωμάτων στην απορρόφηση των επιχορηγήσεων στο πλαίσιο του προγράμματος "Περιφερειακή ανάπτυξη", η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πάγωσε την πληρωμή τους, και τα παγωμένα ήδη το 2013 ευρωπαϊκά κονδύλια στο πρόγραμμα "Περιβάλλον" αποκαταστάθηκαν μόλις στα τέλη του 2014. Ένα μεγάλο μέρος των σχεδίων στα δύο ευρωπαϊκά προγράμματα όμως ήδη πληρώθηκαν από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Η νέα δεξιά, εξαιρετικά ανομοιογενής, κυβέρνηση αναθεώρησε τις προβλέψεις για τα οικονομικά αποτελέσματα στο τέλος του έτους και εξαναγκάστηκε να προβεί εκτάκτως σε δεύτερη αναθεώρηση του προϋπολογισμού και να αυξήσει το έλλειμμά του έως το απαράδεκτο 3,7% του ΑΕΠ, πράγμα που έρχεται σε αντίθεση με τις απαιτήσεις των Βρυξελλών. Και ο μόνος τρόπος να καλυφθεί αυτό το υπερβολικά μεγάλο έλλειμμα είναι η λήψη νέου δανείου από το κράτος.
Αυτή η χρηματοοικονομική κρίση δε θα μπορούσε παρά να επηρεάσει την επιχειρηματική δραστηριότητα των ιδιωτικών επιχειρηματιών, τις μικρές και τις μεγάλες εταιρείες στη χώρα. Το πιο ενδεικτικό και με μεγαλύτερες επιπτώσεις για όλο το κράτος και για τους φορολογούμενους είναι το παράδειγμα με την πτώχευση της Εταιρικής Εμπορικής Τράπεζας. Αυτή η τράπεζα κυριολεκτικά λεηλατήθηκε και καταστράφηκε μπροστά στα μάτια μερικών βουλγαρικών κυβερνήσεων και ως συνέπεια της συμβίωσης της μεγάλης πολιτικής με τη μεγάλη επιχειρηματικότητα. Τα λάθη στη διαχείριση της τράπεζας και η ακατάλληλη συμπεριφορά των ελεγκτικών οργάνων της Κεντρικής Τράπεζας θα στοιχίσουν στη χώρα πάνω από 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ, που προορίζονται για τη χρηματοδότηση του Ταμείου Εγγύησης Τραπεζικών Καταθέσεων, που πρέπει να αποκαταστήσει τις καταθέσεις υπό εγγύηση των καταθετών στην τράπεζα.
Κατά τη διάρκεια του απερχόμενου έτους στη βουλγαρική οικονομία συνέβησαν λίγα πράγματα που δίνουν αφορμή για ικανοποίηση και αισιοδοξία για το μέλλον. Με την ελάχιστη και εντελώς ανεπαρκή άνοδο στην οικονομία, τα προβλήματα παραμένουν. Μετά από έναν χρόνο, κατά τον οποίο άλλαξαν στην εξουσία τρεις κυβερνήσεις, θα έπρεπε έστω και για ορισμένο χρονικό διάστημα η κατάσταση να σταθεροποιηθεί, λένε οι αισιόδοξοι. Οι θετικές ενδείξεις είναι πολύ λίγες, λένε με τη σειρά τους οι απαισιόδοξοι. Το μέλλον θα δείξει ποιοι έχουν δίκιο.
Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα
