Ανάμεσα στις κατοικίες στη συνοικία Καλέτο του Βίντιν υψώνεται ο παλιός εβραϊκός ναός, το οποίο χτίστηκε με σχέδιο ιταλών αρχιτεκτόνων πριν από περισσότερο από έναν αιώνα. Η ιστορική μνήμη της συναγωγής διατηρεί την ανάμνηση για την ανεκτική συμβίωση Βουλγάρων, Τούρκων, Αρμένιων, Εβραίων και Ρομά μέχρι τα μέσα του 20^ου αιώνα, για τα κίτρινα αστέρια που οι απόγονοι του Ιακώβου ήταν αναγκασμένοι να φοράνε δημόσια κατά την  περίοδο 1941-44, όταν η Βουλγαρία ήταν σύμμαχος του Τρίτου Ράιχ, για τη μετανάστευση 1200 Εβραίων του Βίντιν στο νέο κράτος Ισραήλ κατά τη δεκαετία του ΄50. Ακριβώς στα μέσα του περασμένου αιώνα η συναγωγή χάνει τη λειτουργία της και σήμερα μόνο ο σκελετός του κτηρίου θυμίζει την περασμένη μεγαλοπρέπειά του.

Ήδη του χρόνου όμως η συναγωγή μπορεί να αποκαταστήσει την παλιά εμφάνισή της, εάν το σχέδιο για την αναστήλωσή της ολοκληρωθεί. Σε αντίθεση με την αποτυχημένη προσπάθεια κατά τη δεκαετία του ΄80 του 20^ου αιώνα, η οποία μετέτρεψε σε ερείπιο το καταπληκτικό κτήριο.

Τότε λαμβάνεται η απόφαση η στέγη της συναγωγής να αντικατασταθεί. Η παλιά στέγη απομακρύνθηκε και μέσα στο κτήριο τοποθετήθηκε ένας γερανός – υπενθυμίζει ο αρχιτέκτονας Λιουμπομίρ Στανισλάβοφ, δημιουργός του σχεδίου αναστήλωσης του κτηρίου.

Το 1986 όμως τα χρήματα εξαντλήθηκαν, οι χτίστες πήραν τον γερανό τους και έφυγαν, ενώ η νέα μεταλλική κατασκευή εγκαταλείφτηκε στην αυλή χωρίς να γίνουν οποιεσδήποτε δραστηριότητες για την  προστασία του κτηρίου. Ο βασικός λόγος η συναγωγή να μοιάζει σήμερα με ερείπιο είναι η απόφαση μέσα της να τοποθετηθεί αυτός ο γερανός.

Το 2017 η οργάνωση των Εβραίων «Σαλόμ» δωρίζει τη συναγωγή στον Δήμο Βίντιν υπό τον όρο το κτήριο να αναστηλωθεί ως πολιτιστικό κέντρο στο όνομα του διάσημου γάλλου ζωγράφου Ζιλ Πασκέν, γεννημένου στην εβραϊκή κοινότητα του Βίντιν.

Οι τοπικές αρχές κατορθώνουν να βρουν χρηματοδότηση στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιφέρειες σε ανάπτυξη» και δάνειο από το Ταμείο Αστικής Ανάπτυξης και ελπίζουν με τους πόρους ύψους 10 εκατομμυρίων λέβα ήδη στα τέλη του έτους η συναγωγή να τεθεί σε λειτουργία.

Η συναγωγή θα αποκαταστήσει την αρχική μορφή της και θα φαίνεται όπως ήταν χτισμένη πριν από 125 χρόνια – λέει ο αρχιτέκτονας. – Ευτυχώς, έχουν διασωθεί αρχειακά έγγραφα και φωτογραφίες και χάρη τους ο παλιός ναός θα γίνει ένας από τους πιο μεγαλοπρεπείς στο ρεύμα του Δούναβη.

Σύμφωνα με τα λόγια του αρχιτέκτονα, αυτός ο ναός των Εβραίων αποτελεί τρίκλιτη αψιδωτή βασιλική με νάρθηκα. Έχει εξώστες και τέσσερις πύργους. Είναι ένα μεγάλης κλίμακας κτήριο, αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας της πόλης. Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη κατά μήκος του Δούναβη – μετά τη συναγωγή στη Βουδαπέστη και η δεύτερη μεγαλύτερη στη χώρα μας μετά τη συναγωγή στη Σόφια.

Το κτήριο θα μετατραπεί σε μεγάλη πολυλειτουργική αίθουσα  με καλή ακουστική, στην οποία θα διεξάγονται συναυλίες, εκθέσεις, συναντήσεις, διάφορες τελετές – συνεχίζει ο κ Στανισλάβοφ. Στο δεύτερο επίπεδό της θα υπάρχουν χώροι για μόνιμες εκθέσεις, που αφορούν τα έργα του Ζιλ Πασκέν και το Ολοκαύτωμα. Εκεί θα είναι επίσης η βιβλιοθήκη και οι χώροι για τη δραστηριότητα της οργάνωσης των Εβραίων «Σαλόμ». Βεβαίως, το κτήριο θα έχει και τουριστικό χαρακτήρα – οι επισκέπτες του θα μπορούν να αγοράζουν σουβενίρ, φυλλάδια, βιβλία για την ιστορία του. Έτσι, θα είναι ένας πλούτος για την πόλη, η οποία ήδη έχει μεγάλη αθλητική αίθουσα, αλλά δεν έχει παρόμοιο χώρο για πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα

Φωτογραφίες: @VidinSynagogue και wikimedia.org