Shërbesat fetare në kishat ortodokse gjatë Javës së Madhe vjen të përkujtojnë ditët e fundit të Krishtit. Këngët kishtare, të cilat tingëllojnë janë nga veprat më të bukura të kompozitorëve kishtarë.
“Shërbimet kishtare gjatë kohës së Kreshmës së Madhe kanë specifikën e vet. Kjo duket më tepër gjatë Javës së Madhe, kur përjetojmë dhe kujtojmë ditët e fundit të jetës së Shpëtimtarit tonë në tokë – që nga hyrja e tij në Jerusalem, Ditën e Dafinave, përmes ditëve të fundit dhe gozhdimit deri te Ngjallja. Lidhur me këtë duhet të përmendim shërbesën “Ndjekja e Dhëndrit”, e cila kryhet Të Hënën e Madhe, Të Martën e Madhe dhe Të Mërkurën e Madhe. Të Enjten e Madhe karakterizohet me “Ndjekjen e vuajtjeve të shenjta dhe shpëtimtare të Jisu Krishtit”. Ky shërbim fetar njihet më tepër si “Leximi i dymbëdhjetë Ungjijve”. Vet emri vjen të sugjerojë, se në thelbin e shërbimit është leximi i dymbëdhjetë copëzave nga katër evangjelistët – Matej, Joan, Lluka dhe Marko. Tekstet rikrijojnë ngjarjet gjatë javës së fundit të Krishtit në tokë. Ky lexim karakterizohet edhe me këngë kishtare, të cilat interpretohen vetëm këtë ditë. Njëra prej tyre është “Vjedhësi i mençur”. Kjo këngë kishtare ka popullaritet të madh. Ajo i kushtohet atij vjedhësi i mençur, i gozhduar bashkë me Krishtit, i cili deshi të pendohet për mëkatet. Duke parë keqardhjen e tij të vërtetë, Biri i Zotit i tha atij: “Sot ti do të jesh bashkë me mua në Parajsë”.
Gjatë liturgjisë mëngjesore Të Premten e Madhe tingëllon “Josifi zemërbardhë” – një këngë kishtare, e cila gjithashtu ka popullaritet të madh. Në të flitet për veprën e Josifit nga Arimateja, i cili i drejtoi lutje Pillat Pontijskit, të marrë kufomën e Krishtit nga kryqi, në të cilin ishte i gozhduar, të lyejë me vajra aromatike sipas ritit hebraik, të mbështjellë me qefinë dhe të vërë në varrezën e tij familjare. Pikërisht aty ndodhet sekreti i sekreteve, mrekullia e madhe e Ngjalljes së Krishtit.
“Mbrëmjen Të Premten e Madhe në kishë kryhet shërbimi i “Varrimit të Krishtit”. Ai përbën një shprehje të ndjenjave dhe mendimeve të njerëzve, të cilët i shoqërojnë kufomën e Jisu Krishtit deri te varri dhe e varrosin në të – shpjegon Julijan Periklievi. – Në kishën ortodokse kryhet një procesion solemn i varrimit jashtë kishës. Në krye të procesionit është qefini i cili simbolizon atë qefin, me të cilin e mbështjellën kufomën e Jisu Krishtit. Është tepër i respektuar riti, kur besimtarët kalojnë pikërisht nën këtë qefin duke hyrë prapë në kishë. Kështu në mënyrë simbolike ata hyjnë në varrin e Krishtit, që të përulen para tij dhe të kërkojnë ndjesë për mëkatet.”
Të Shtunën e Madhe kryhet Liturgjia i kushtuar Shën Vasilit Madhështor. Ai konsiderohet një nga shtyllat kurrizore të Kishës për veprimtarinë e tij krijuese. Ky njeri i shenjtë paraqiti tërë rendin e liturgjisë në një variant të shkurtuar, duke shtuar edhe lutje të krijuara prej tij. Liturgjia i Shën Vasilit kryhet 12 herë për vit vetëm festat e mëdha të krishtere. “Për të heshtur çdo njeri” është këndimi kishtar, që interpretohet Të Shtunën e Madhe në Liturgjinë e Shën Vasilit në vend të “Këngës së engjëjve”. Si teksti, ashtu edhe muzika sikur bëjnë që të përfytyrojmë ndjenjat dhe përjetimet e nxënësve të Krishtit atë ditë para ditës së madhe të Ngjalljes së Krishtit.
Përgatiti në shqip: Svetllana Dimitrova
