Programi i ditës
Madhësia e tekstit
Radioja Kombëtare Bullgare © 2024 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

Temat dimërore në folklorin bullgar

Foto: Tanja Harizanova
Një errë e akullt fryn në mbrëmjen dimërore në pyllin prej brigjesh mbi fshat. Kurse në shtëpinë e thjesht fshatare zjarri në vatër shuhet me ngadalë. Familja shumë anëtarësh kërkon ngrohtësi nën mbulesë. Në krevatin e dikurshëm fshatar - të gjithë janë shtrirë në mënyrë të puthitur njëri pas tjetrit që të mund të ngrohen. Dhe vetëm vajza ankohet se ka ftohtë: “Era fryn mbi pyllin e gjelbër”, vajza flet: “Është dimër o, nënë. Kam ftohtë...” Nëna e këshillon të afrohet edhe më shumë tek vëllezërit dhe motrat e tjera - me shpresë të ngrohet. Kurse vajza pohon se ka provuar, por nuk është ngrohur. Atëherë nëna i lejon të s’postohet nga ana e prindërve në krevatin e gjatë - sepse aty mbase është më ngrohtë. Por vajza përsëri përgjigjet se nuk është ngrohur. Në fund të dyja gjejnë zgjidhje. “Shtriu o vajzë afër të dashurit tënd të parë”, e këshillon nëna dhe atëherë vajza më në fund e kënaqur nga kjo brohoritë “Tani o, nënë jam ngrohur”. Pa dyshim, kjo rastis vetëm në ëndrrat e vajzës. Morali tradicional nuk lejon që vajza të flejë nën një çati me të dashurin e saj përpara se të martohen. Por kënga në fakt, tregon ëndrrat e dashurisë të cilat ngrohin zemrën e vajzës në netët e gjata të dimrit.

Të kundërtën kërkon bariu i ri i dashuruar nga kënga tjetër. Ai ngrihet lart në malin e përmbushur me dëborë, përkulet dhe merr një grusht me dëborë dhe e fut nën brez. Ashtu siç shkrihet topi i dëborës në brezin e tij, ashtu shkrin dhe trimi i ri nga dashuria ndaj vajzës fqinje, tregon kënga. Përse dashuria e tij kaq e zjarrtë ka mbetur e parealizuar? Mbase sepse vështrimet e tij dashuruese përmes gardhit të oborrit fqinjë kanë qenë të pakta? Ai kujtohet se sa i lumtur është ndier në rastet kur vetëm e shikon nga larg. Kurse kur nuk mundet ta shikojë, fshehurazi “një gotë me lot mbush”, siç pohon vetë. Por mbase është i mërzitur, sepse si bari i nevojitet të jetojë larg nga fshati, nga shtëpia e tij dhe nga vajza... Prandaj, i vetmuar lart në mal, ai mundohet të shuaj përvëlimin e dashurisë me një grusht dëborë.

Ka dhe të dashuruar të lumtur. Në mbrëmjen dimërore ata shikohen rreth mesmes së fshatit - vendi tradicional për takime të dashurisë në kohë. Derisa uji mbush katruvet dhe bucelat e vajzës, të dy bashkëbisedojnë në mënyrë të gjallëruar dhe të dashuruar. Ata janë kaq të pasionuar, saqë nuk venë re se kur bie mbrëmja. Katruvet e vajzës prej kohe janë mbushur dhe bile uji në to ka zënë ngricë. Por të dashuruarit as që nuk ndiejnë ftohtësinë e dimrit, akoma qëndrojnë nën qiellin dimëror dhe nuk mundin të ndahen.

Në ditët dhe nаtët e dimrit nusja e re është gjithmonë vetëm, tregon një këngë tjetër. I gjithë fshati ka vënë re mungesën e gjatë të burrit. Edhe Stojani i ri merr guximin ta pyes drejt se ku është burri i saj. Gruaja i thotë “Ka shkuar mor Stojanë të kërkoj verën”. Përgjigja e saj të kujton shumë legjendën për Shën Thanasin – sundimtari i borërave dhe i akujve. Për të është treguar se “në mes të dimrit” tamam në ditën e Shën Thanasit - 18 janar, shenjtori vesh pallton e tij të trashe prej lëkure, vesh një këmishë prej mëndafshi, hipën mbi kalin e tij të bardh dhe niset që të sjell verën. Kur arrin lart në mal, Shën Thanasi fillon të bërtasë “Ik o dimër, që të mund të vij behari”. Por duke e transmetuar këtë temë në jetën reale, kënga e kthen në një uratë për mirëqenie ekonomike të familjes së re. Burri i saj është nisur që të kërkojë verën, kurse së bashku me të - dhe rendimentin e mirë “prej një gruri të bardhë”, saktëson nusja. Por metaforike apo jo përgjigja e saj tregon se ajo e pret e vetmuar të kthehet, derisa ai kërkon “një verë të re, një verë të vjetër, një dimër të ri,një dimër të vjetër...” Kurse së bashku me qarkullimin dhe ndërrimin e stinëve, rinia e saj papritmas ikën. Dhe asgjë e çuditshme nuk është se kënga përfundon me një shtyrje mjaft ngulmuese - nusja e re nuk duhet të mbetet vetëm dhe ka ardhur koha të kërkojë një shans të ri për lumturinë familjare.

Përgatiti në shqip: Nataniela Vasileva
По публикацията работи: Rumjana Panajotova


Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Më shumë nga rubrika

Plovdivi fton dashamirët e profesioneve të harruara në Muzeun e tij Etnografik

Një Muze Etnografik Rajonal në Plovdiv hap dyert për edicionin e 16-të të Javës së Artizanateve Tradicionale, raportojnë organizatorët e muzeut. Hapja është në Ditën e Enjos (24 Qershor), e nderuar në traditën tonë popullore si dita e barërave dhe fuqisë..

botuar më 24-06-24 5.30.PD

Festivali "Babina Dushica" në Montana mbledh kuzhinierë nga e gjithë Bullgaria

Më 22 qershor mbi 30 kuzhinierë nga i gjithë vendi mblidhen në Montana për festivalin e kuzhinës popullore "Babina Dushica". Festivali i kuzhinës është pjesë e programit për kremtimin e festës së Montanës "Shpirti i Shenjtë" në Kopshtin e..

botuar më 24-06-22 10.15.PD
D-r Mustafa Haxhi

Mirëdashja është në qendër të festës së Kurban Bajramit

Myslimanët në Bullgari festojnë Kurban Bajramin. "Kurbani është një fjalë arabe që do të thotë “afrim”. Përmes kurbanit, myslimanët bëjnë gjithçka që është e mundur për t'iu afruar mëshirës së Allahut", tha kryemyftiu në Bullgari, Dr. Mustafa Haxhi, në..

botuar më 24-06-16 5.50.PD