Mbrojtësit e qytetit të Beratit – Gorazd dhe Angjelari

botuar më 11-05-19 12.01.MD

Foto: Anna Kapitanova

AUDIO

Update Required To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

Të dhënat më të sigurta, të cilat dëshmojnë për ekzistencën e një kulture janë ato të shkruara. Gjuha është shenja dalluese e identitetit të popullit, kudo të ndodhet ai – qoftë brenda kufijve administrative të shtetit të tij, të quajtur me të njëjtin emër si gjuha, qoftë duke qenë pjesë e ndonjë shteti multietnik si është puna me perandoritë. Prandaj çështja e krijimit të alfabetit është njëra prej më të rëndësishme në historinë e një kombi. Sa i përket hartimit të alfabetit të gjuhës sonë, ne, bullgarët jemi pjesë e familjes së madhe sllave. Zanafilla e shkrimit dhe kulturës bullgare lidhet me veprimtarinë e vëllezërve të shenjtë Qiril dhe Metodi, dhe nxënësve të tyre – Kliment, Naum, Gorazd, Sava dhe Angjelari. Ndër sllavët shatë shenjtorët përhapnin alfabetin glagol (glagolishte) dhe idenë se çdo popull duhet të shkruajë në gjuhën e tij. Ata luftonin për shkatërrimin e dogmës se në kishë liturgjitë duhet bërë vetëm në latinisht, greqisht ose hebraisht – të tri gjuhët e shenjta, që konsideroheshin si të tilla deri atëherë në Evropë.

Kisha “Fjetja e Shën Marisë” në Berat

Pas vdekjes së vëllezërve të shenjtë Qiril dhe Metodi në fund të shekullit IX, misioni i nxënësve të tyre në Moravi (shtet mesjetar sllav në territoret e sotme të Sllovakisë, Çekisë, Austrisë dhe Hungarisë) u bë gjithnjë e më i vështirë për ta vazhduar. Duke pasur mundësinë të përdornin gjuhë më vete tashmë shumë sllavë kishin pranuar fenë e krishterë nga Kostandinopoja dhe kjo sigurisht kërcënonte pozicionet e kreut të Romës. Kleri katolik filloi persekutime ndaj nxënësve, të cilët më në fund gjetën mbrojtje dhe përkrahje të veprimtarisë së tyre në Bullgari. Më 886 në oborrin mbretëror mbreti bullgar Boris I priti Klimentin, Naumin dhe Angjelarin. Ata kontribuonin për zhvillimin e kulturës bullgare, e cila gjeti lulëzimin e saj më të shquar gjatë Mesjetës te biri i mbretit Boris – Simeon i Madh. Epoka e tij e sundimit (893-927) mbeti në historinë tonë si Shekull i Artë. Për Klimentin dihet se ai është krijuesi i alfabetit cirilik, të bërë sipas nevojave të të folmes sllave të bullgarëve dhe më vonë të përhapur ndër popujt e tjerë sllavë. Pas një qëndrimi të shkurtër në Bullgari Angjelari shkoi për në qytetin e bukur shqiptar Berat. Në atë kohë, sipas dokumentet, të dhëna nga Muzeu Kombëtar “Onufri”, Berati ishte nën invazionin e parë bullgar, të filluar më 860 dhe të përfunduar në vitin 927, kur rikthehet sundimi bizantinin. Rreth 969 filloi vala e dytë e invazicionit bullgar, e cila pati fundin në vitin 1018, kur Mbretëria e Parë Bullgare ra në duart e Bizantit. Në periudhën e pushtimit bullgar Berati pagëzonte me emrin Belgrad (fortesë e bardhë).

Angjelari u takua me Gorazdin në Berat, ku të dy shenjtorët janë shpallur nga kisha ortodokse në Mitropolinë e Beratit si mbrojtës të qytetit të Beratit. Pasi Angjelari u nis nga Bullgaria për në Berat, andej takoi Gorazd, i cili kishte ardhur nga tokat e sotme të Sllovakisë. Për rrugën e Angjelarit nuk dihet shumë, sepse emri i tij nuk është përmendur shumë në të dhënat e shkruara mesjetare, të arritura deri më sot. Sipas fjalëve të Arjan Priftit – përgjegjës i Muzeut Ikonografik "Onufri" në Kala, Berat, Angjelari dhe Gorazdi kanë vdekur në qytetin e Beratit dhe sot eshtrat e tyre ruhen në muzeun vendas. Gorazdi rridhte nga një familje aristokratike nga qyteti sllovak Nitra ose rrethinat e tij. Në shtratin e tij të vdekjes Medodi e shpalli Gorazdin si pasardhës të vetin dhe po të mos kishin filluar persekutimet ndaj nxënësve të dy vëllezërve të shenjtë, ai duhej të vazhdonte veprimtarinë kulturore e Metodit në atë kohë në Moravi. Vetë sllovakët nderojnë Gorazdin si shenjtori i tyre i parë. Arjan Prifti në një intervistë për Radio Bullgarinë tha se ai duhet të ketë shërbyer në Berat të paktën në vitet 940-960. Kisha ortodokse nderon dy shërbëtorët e Zotit më 27 korrik.

Po të klikoni mbi ikonën AUDIO, do të dëgjoni intervistën me përgjegjësin e Muzeut Ikonografik Arjan Prifti, i cili tregon hollësisht për ikonat e shenjtorëve Gorazd dhe Angjelari në muze.

По публикацията работи: Anna Kapitanova

Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Ndaje

Mbrojtësit e qytetit të Beratit – Gorazd dhe Angjelari

Më shumë nga rubrika

Strukturat e lashta të Harman Kaja dhe Asara në Rodopet Lindore "flasin" me ndihmën e lidar

Hiri i Frymës së Shenjtë është në unitetin, pastërtinë e besimit dhe devotshmërinë

E Shtuna e Shpirtrave