A ka kartel për çmimet e lëndëve djegëse në Bullgari?

botuar më 12-03-20 1.00.MD

Foto: BGNES

“Monopolet janë fakt. Njerëzit nga të njëjtat degë mblidhen rrallë, por biseda e tyre në fund të fundit arrin deri në një farë dinakërie për rritjen e çmimeve”. E ka thënë babai i ekonomisë klasike Adam Smit akoma gjatë shekullit të XVIII-të. Tanimë 4 shekuj shoqëria lufton kundër këtyre strukturave, por... siç ka konstatuar klasiku, ato janë fakt. Përse e citojmë babanë e ekonomisë klasike? Sepse sot do të flasim për këtë, a ka kartelë për çmimet e lëndëve djegëse në Bullgari.

Komisioni për mbrojtjen e konkurrencës shpalli përpara disa ditëve, se katër kompani të naftës në Bullgari janë në kartelë për çmimet e lëndëve. Këto janë “Lukoil Bullgaria”, “Rompetroll Bullgaria”, “Nafteks Petroll” dhe “OMV Bullgaria”. Në një njoftim zyrtar shkruhet se, komisioni ka gjetur një “marrëveshje të ndaluar dhe një praktikë të koordinuar për përcaktimin e çmimeve,” të cilët kufizojnë ose shkelin konkurrencës të pazareve për benzinë dhe naftë. Kompanive u është dhënë një afat prej 30 ditëve të mbrohen, kurse sanksionet për kartel janë gjobë deri më 10 për qind nga qarkullimi për vitin e mëparshëm. Qarkullimet e katër kompanive për vitin 2010 përgjithësisht janë mbi 3.1 miliardë euro. Firmat e prekura të naftës nuk i njohin akuzimet për kartel. Ata e diskutojnë dhe vendimin e komisionit si pa bazë.

Rritja e çmimeve të lëndëve u bë temë e nxehtë akoma gjatë vitit të kaluar, pikërisht gjatë kësaj periudhe. Gjatë marsit të vitit 2011 protesta shumëmijëshe kundër çmimeve të larta të naftës bllokuan lëvizjen nëpër qytetet. Si një nga shkaqet atëherë tregohej kriza në Libi, e cila ngriti çmimin e lëndës në tregjet ndërkombëtare. Përsëri gjatë marsit të këtij viti, problemet me Iranin përsëri i rritën çmimet e lëndëve te ne dhe në Bashkimin Evropian. Për koment mbi temën kërkuam makro-ekonomistin Gjeorgji Stoev nga agjencia analizuese “Industry Watch”.

Çfarë tregojnë studimet tuaja krahasuese për çmimet e lëndëve djegëse në Bullgari dhe në Bashkimin Evropian?

“Sipas të dhënave të cilat i kemi nga mesi i muajit mars, vendi i vetëm me një çmim më të ulët të benzinës A-95 në Bashkimin Evropian nga Bullgaria është Rumania dhe ndryshimi është aty rreth 0.3 eurocent. Kjo do të thotë se, çmimi përfundimtar në Bullgari është 1.33 euro, kurse në Rumani 1.30. Te çmimi i naftës ka disa shtete në të cilat është pak më i lirë. Këto janë Letonia, Luksemburgu e të tjera. Por si tërësi Bullgaria është mes vendeve me lëndë relativisht të lira në sfondin e asaj që shitet në Evropë.

Tjetra, të cilën e ndjekim nga afër, është pjesa e taksave dhe të akcizave në çmimin përfundimtar të lëndëve. Në Bullgari kjo pjesë është më e vogël nga shumë vende evropiane, por prapë së prapi i konsiderueshëm. Posaçërisht te benzina ai është rreth 44 për qind nga çmimi përfundimtar. Kur furnizojmë në kolonat e benzinës, pothuajse gjysma nga ajo, që paguajmë shkon në buxhetin e shtetit.”

A është reale konkurrence në tregun e lëndëve te ne, a ka fitime të rritura nga ana e kompanive të naftës?

“Është e mundur dy veta të ulen në një tavolinë dhe të kuptohen, bile të firmosin diçka, tre – me pak më shumë përpjekje, por kur bëhen katër, bëhet e vështirë. Kjo është nga pikëpamja e teorisë së lojërave – shumë vështirë arrihet bilanc mes interesave dhe të stimujve të pjesëmarrësve në një proces të tillë. Në mënyrë thjesht hipotetike më duket pak e mundshme për treg, në të cilin 11 për qind nga çmimi përfundimtar duhet të shpërndahet midis rafinerisë dhe tregtarëve, kurse kjo është e ngjashme në të gjitha vendet evropiane. Nuk flasim për një fitim kaq të madh, i cili të jetë sfidë, kurse lojtarët në pjesën tregtare janë mjaft shumë, që të kërkojmë ndonjë farë forme të përshtatjes midis tyre.”

Përgatiti në shqip: Nataniela Vasileva

По публикацията работи: Tanja Harizanova

Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Ndaje

A ka kartel për çmimet e lëndëve djegëse në Bullgari?

Më shumë nga rubrika

Rreth 1/6 e popullsisë bullgare nuk mund të përballojë as edhe një javë pushim

Borxhi i ulët, synimi për futjen e euros dhe anëtarësimi në BE janë faktorët pozitivë në vlerësimin e Moody's për Bullgarinë

Bullgarët mbajnë në banka mbi 75 miliardë euro, po rriten edhe paratë nga emigracioni

Komisioni i Buxhetit miratoi projektligjin për futjen e euros