Poçaria është njëri nga zanatet më të lashta në botë. Enët balte ekzistojnë që prej shekujve të fundit të epokës së gurit. Në Gadishullin Ballkanik këto janë vitet 6000-4000 para Krishtit, koha kur njeriu kalon në forma të qëndrueshme të jetesës. Popujt e lashtë të Ballkanit e kanë njohur mirë teknologjinë e prodhimit të poçeve. Ato kanë shërbyer në ritin e dasmës dhe në atë të varrimit, po ashtu kanë plotësuar nevojat e jetës së përditshme. Trakët që popullonin trojet, ku më vonë u vendosën bullgarët, e kanë zëvendësuar prodhimin me dorë të poçarisë me rrotë poçarie që në shekujt VII-VI para Krishtit. Falë lidhjeve të përforcuara tregtaro-kulturore me Greqinë e Lashtë në poçet trake vërehet ndikimi i mjeshtërve helenikë. Kur sllavët dhe bullgarët e lashtë u vendosën në Ballkan arti i poçarisë i trashëguar nga trakët u pasurua me elemente të reja. Në fund të shekullit të IX-të dhe në fillim të shekullit të X-të u hodh baza e shkollës bullgare në këtë fushë.
Mirëpo, nga shekulli i XVII-të dalëngadalë zanati filloi të ringjallej. Më 1911 u hap edhe shkolla e poçarisë në qytetin e Trojanit, Bullgari Veriore. Sot ky është Gjimnazi Kombëtar i Arteve të Aplikuara “Prof. Venko Kolev”, Drejtori i tij, dr. Ilian Iliev, tregon se si shkolla mbindërton dhe zhvillon traditat bullgare të poçarisë.
“Avantazhi i këtij lloji shkollash është se ne nuk i përgatisim nxënësit që të ndjekin patjetër arsim të lartë – sqaron drejtori Iliev. – Kuptohet se një pjesë e madhe prej tyre regjistrohet në universitetet e arteve ose në shkolla të tjera të larta. Mirëpo, arsimi i mesëm u mundësojnë nxënësve që pasi kanë mbaruar gjimnazin të fillojnë menjëherë punë profesionale. Gjatë studimeve, që janë në vazhdim të pesë viteve, nxënësit tanë fitojnë mjaft njohuri si në teori, ashtu edhe në praktikë për t’u realizuar profesionalisht në fushën e artit. Sidomos nxënësit e poçarisë e kanë këtë mundësi. Edhe në kohë krize ata me sukses prezantojnë produktet e tyre, themelojnë ndërmarrje të vogla dhe emërojnë punëtorë. Për sa u përket nxënësve të dizajnit grafik, ata gjithashtu fitojnë njohuritë e duhura për të filluar menjëherë punë në studiot e dizajnit dhe të grafikës.”
Trojani është i vetmi vend në Bullgari ku mësohet zanati i poçarisë në nivel arsim të mesëm. Qyteti është i pasur me burime balte të cilat janë të nevojshme për t’u bërë poçet. Ato të fundit punohen me anë të rrotës prej druri me këmbë dhe pastaj piqen në furrë. Poçarët dekorojnë prodhimet në varësi të funksionit dhe formës së tyre. Në Bullgari më e përhapur është poçaria e nevojave të përditshme – pjata, gota, kupa, saksi vazo etj. “Këto enë janë të punuara në mënyrë më të thjeshtë në krahasim, p.sh. me poçarinë e kryeqytetit Presllav – vetëm mbreti dhe fisnikët e kanë përdorur për t’u ngrënë – sqaron dr. Iliev. – Faktikisht zbukurimet jo të ndërlikuara pasqyron imazhin shpirtëror e bullgarëve për zanatin. Masivisht poçet punohen me të ashtuquajturin “zbukurim të formës së pikës” që është i karakteristik për shkollën e Trojanit.”
Pothuajse në çdo shtëpi bullgare mund të gjenden poçe për të ngrënë gjellë dhe të cilat zbukurojnë pamjen e brendshme. Në Sofje tezga ku shiten poçe të llojeve të ndryshme mund të shihen në “Pazarin e Gruas”. Lokalet që synojnë të krijojnë ambiente tradicionale zakonisht shërbejnë në poçet e punuara sipas shkollës së Trojanit. Në shkallë të gjerë mendohet se objektet prej balte qarkullojnë nga punishtet e poçarisë deri në pazare dhe tryeza. Kjo nuk është ashtu. Poçaria është art siç janë skulptura dhe piktura dhe mjeshtrit sjellin realizime të vërteta artistike.
“Nxënësit marrin pjesë në simpoziume dhe ekspozita kombëtare dhe ndërkombëtare – thotë drejtori Iliev. – Gëzojmë marrëdhënie të mira me Francën. Sivjet presim disa kolegë nga Greqia, të cilët u interesuan pasi vizituan ekspozitën tonë në qytetin e Patras. Mbase vitin tjetër edhe ne do t’i vizitojmë. Arti e ka avantazhin të jetë universal, të kalojë mbi kufijtë kombëtarë dhe gjejë një formë komunikimi pa fjalë. I rëndësishëm është mesazhi i krijuesve, të jetë ai mjaft i fortë për të prekur zemrat e njerëzve ndaj të cilëve është drejtuar.”
Në Gjimnazin Kombëtar të Arteve të Aplikuara “Prof. Venko Kolev” në Trojan regjistrohen fëmijë nga mbarë vendi. Sipas fjalëve të drejtorit interesi për poçarinë kurrë nuk është shuar. “Këtu vijnë vajza dhe djem 14-vjeçarë, të cilët e kanë të vështirë të përshtaten me vizionin e zakonshëm të shkollave të tjera – sqaron z. Iliev. – Në gjimnaz ata gjejnë ambientin e përshtatshëm për të zhvilluar individualitetin e vet.”
Milena Selimi, përkthyesja e romanit “Kohëstrehim” të autorit bullgar Georgi Gospodinov, e cila është edhe përfaqësuese e bullgarëve në Komitetin për Pakicat Kombëtare në Shqipëri, mori çmimin për përkthimin më të mirë për vitin 2024 në Panairin e 27-të..
Kur një person ecën nëpër Montana dhe Bellogradçik, herët a vonë ai do të ndeshet me kabinat elektrike të lyera me ndjenjën e gëzimit dhe pastërtisë, që duket sikur burojnë nga fëmijëria. Dhe për një çast të vetëm ai do ta gjejë veten në një oaz të..
Për vitin e njëzet e tretë, ekipi i “Bansko Film Fest” do të transferojë publikun në disa nga pikat më ekstreme të botës përmes 75 filmave nga 39 vende. “Të gjitha janë premiera, për disa prej tyre shfaqjet në Bansko do të jenë premiera botërore”, tha..
Vranësira të dendura
Pjesërisht me re
Reshje
Vranësira
Vranësira të dendura me shi