Gjatë muajit mars të vitit 2013 u mbushën 100 vjet nga beteja tek Edreneja. Kjo është një betejë shumë e rëndësishme në Luftën e Parë Ballkanike. Në këtë luftë katër shtete ballkanike: Bullgaria, Greqia, Serbia dhe Mali i Zi u ngritën kundër Perandorisë Osmane për çlirimin e territoreve të populluara kryesisht me popullsi të krishterë. Edreneja, e cila ndodhet buzë qytetit të Stambollit, është një nyjë e rëndësishme transporti. Rëndësia strategjike e Kështjellës së Edrenesë u bë shkak që gjatë Luftës Ruso-Turke nga vitet 1877-1878 të ndërtoheshin fortifikime të reja. Disa vite më vonë atje u vendosën akoma pajisje të reja mbrojtëse. Kështjella u modernizua shumë pas Revolucionit të Xhonturqve nga viti 1908. Nuk është e rastit se specialistët e konsiderojnë një prej kështjellave më të mbrojtura në Evropën Juglindore.

Kështjella u ndërtua me ndihmën e specialistëve gjermanë, kurse këshilltari ushtarak osman – feldmareshali fon der Golc disa herë kishte thënë se Edreneja mund të pushtohet vetëm nga Ushtria Prusiane, pas një bllokade disamujore. Komandanti i Batalionit të Kështjellës së Sofjes Stefan Sllavçev mbajti disa ligjërata para oficerëve të Garnizonit të Sofjes, ku vuri në dukje mënyrën në të cilën duhej organizuar sulmi.

“Një rëndësi shumë të madhe kishte misioni edhe i majorit Djanko Nedellçev –tregon doktor Stojan Nikollov nga Muzeu Ushtarako-Historik Kombëtar. – Në vitet para Luftës Ballkanike komanda bullgare kishte të qartë se duhej të merrte informacion për ndërtimin e fortifikatave rreth Edrenesë dhe për këtë qëllim e dërgoi Djanko Nedellçevin diplomat në qytet. Në kuadrin e dy viteve ky oficer bullgar arriti të shënojë në hartë pjesën më të madhe të fortifikatave. Kështu oficerët bullgarë dispononin një informacion shumë të hollësishëm.”

© Foto: lostbulgaria.com

Këmbësoria bullgare para sulmit në afërsi të Edrenesë

Në rrethimin dhe në sundimin e Edrenesë mori pjesë Ushtria e Dytë Bullgare, e ndihmuar nga trupat serbë. Që në vigjilje të luftës gjen. Nikolla Ivanov – komandanti i Ushtrisë së Dytë, mendonte se kështjella mund të pushtohej me sulm. Mirëpo gjen. Fiçev, shefi i shtabit të Ushtrisë Bullgare, nuk ishte i këtij mendimi. Ai mendonte se në vetë fillimin e konfliktit ushtarak nuk kishte mundësi për sundimin e njëkohshëm të Kështjellës së Llozengradit dhe të Kështjellës së Edrenesë. Kështu u arrit deri në rrethimin disamujor të Edrenesë.

“Gjeneral Nikolla Ivanov vazhdonte të ngulte këmbë për sulmimin e kështjellës – shënon doktor Stojan Nikollov. – Ai zhvilloi një përgatitje shumë të mirë të trupave të udhëhequra nga ai, kurse pasi gjatë muajit janar të vitit 1913 si komandant i sektorit lindor të Ushtrisë së Dytë Bullgare u emërua gjeneral-majori Georgi Vazov, oficer me arsim inxhinieri dhe specialist i kështjellave, kjo përgatitje u vazhdua. U krijuan ekipe të ndryshme, të cilat i përgatisnin trupat në sulmimin e pengesave artificiale të kështjellës. U ndërtua një sistem jashtëzakonisht i mirë për lidhje midis nënreparteve të veçanta. U arrit një sinkron shumë i mirë midis artilerisë, këmbësorisë dhe trupave të pionierit. Artileria ishte përqendruar në sektorin lindor, gjë që nuk ishte vëzhguar deri tani. Kështu në këtë sektor artileria bullgare dispononte një përgatitje shumë të mirë dhe gjatë ditëve të sulmit vendimtar, nga 11 deri më 13 mars, ajo mundi armikun dhe në këtë mënyrë lehtësoi në një shkallë të madhe detyrën e këmbësorisë bullgare.”

© Foto: lostbulgaria.com

Komandanti i Ushtrisë së Dytë, gjen. Nikolla Ivanov dhe shtabi i tij para Edrenesë në bregun e lumit Evros, në tetorin e 1912-ës