Piktore dhe shkrimtare në profesion të lirë Anelija Tonçeva prej 15 vjetësh jeton në SHBA, por lidhjet e saj me atdheun nuk janë ndërprerë për asnjë çast. Në fillim ka qene arsimtare në shkollën bullgare në Boston dhe me kalimin e kohës bëhet anëtare aktive e komunitetit të madh bullgar në qytet dhe dëshira e saj të prezantojë në mënyrë më të thelluar traditat dhe folklorin bullgar po rritet. Kështu doli romani i saj i parë “Emona mistike” – një dashuri e pazakontë midis shtojzovalles dhe piktorit amerikan. Ngjarjet zhvillohen në fshatin bullgar Emona buzë Detit të Zi. Romani doli në tregun e librave në SHBA dhe Britaninë e Madhe vitin e kaluar. Ai është krijuar në bashkautorësi me Rebeka Carter, shkrimtare dhe redaktore nga Nju Hempshiri, nën pseudonimin e përbashkët artistik Ronesa Aveela.

Këtë emër e shohim mbi kopertinën e librit të tyre më të ri “Dashuri, dritë, rituale”, libër i cili është botuar në SHBA në fund të muajit maj. Por vëllimi i ri nuk i përket gjinisë artistike, por u është kushtuar plotësisht traditave dhe besimeve popullore bullgare me tërë simbolikën dhe gjenezën e tyre, që janë prezantuar me tekst dhe ilustrime. Pas çdo kapitulli ka tekst të shkurtër për lexuesit, sepse ideja e autoreve është jo vetëm “të përshkruajnë ritualet, por edhe t’i bëjnë më interesante dhe më të kuptueshme për të gjitha moshat”.

A është i njohur trashëgimi kulturor bullgar përtej oqeanit?

“Pas publikimit të librit të parë “Emona mistike” në shumë prej jehonave për të, njerëzit ndanin, se libri u ka ndihmuar të njihen me Bullgarinë, me jetën këtu dhe me disa prej traditave të vjetra – tregon Anelija Tonçeva. – Bashkëautorja ime Rebeka, e cila gjithashtu ka interesa ndaj folklorit bullgar, legjendave dhe bukurisë së këngëve dhe valleve tona, shfaqi dëshirën që të botojmë një libër të dytë, në të cilin të përshkruajmë traditat bullgare. Libri është ndarë në 4 pjesë, të cilat përfshijnë ë përshkrimin e 12 zakoneve.”

Edhe vetë bullgarët mund të mësojnë shumë për traditat tona nga ky libër, vazhdoi Anelija. Ka interes të madh nga të rinjtë , të cilët jetojnë jashtë shtetit në vende të ndryshme. Autoret tashmë klane marrë jehona nga Spanja, Zelanda e Re dhe Afrika e Jugut. Ilustrimet e librit përsëri janë vepër të Anelija Tonçevës, në kopertitën e librit është vizatuar riti popullor në ditën e Enjos. “Kjo është festë, të cilën e pëlqej shumë, sepse është mbushur me shumë diel dhe dritë, gjithashtu edhe me magjinë e folklorit bullgar” – rrëfen autorja.

Anelija dhe Rebeka planifikojnë të prezantojnë librin gjatë muajve të ardhshëm në Universitetin e Bostonit dhe në Konsullatën Bullgare në Nju Jork. Si bullgarët në Boston përpiqen të ruajnë të gjalla traditat tona?

“Ekzistojnë shumë tradita dhe festime tek ne – tregon Anelija. – Festa e trëndafilit filloi para 5 vjetësh, organizohet nga bullgarë të shpërngulur nga qyteti Kazanllëk. Në të mblidhen shumë njerëz, jo vetëm bullgarë, por edhe amerikanë. Prej vitesh shumë aktivitete organizohen edhe nga kisha bullgare “Shën Petka”, nga shkolla bullgare dhe nga Qendra kulturore “Madara”. Njerëzit gëzohen kur mblidhen dhe këmbejnë informacione. Shumë amerikanë vijnë në këto aktivitete, marrin pjesë në grupet valltare dhe korale, këndojnë dhe frekuentojnë Tubimin Kombëtar të krijimtarisë popullore bullgare në Koprivshtica. Në tërësi ata në mënyrë pozitive e pranojnë kulturën tonë”.

Përgatiti në shqip: Sofia Popova