Dita e Kryeengjëllit Mihail – kujtesë për të gjallët, shërbim përkujtimor për të vdekurit

botuar më 11-11-08 12.49.MD

Foto: pravoslavieto.com

AUDIO

Update Required To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

Dita e Kryeengjëllit Mihail bashkon besimet për pavdekshmërinë e shpirtit dhe për rregullimin e drejtë të botës. Ritet që e shoqërojnë festën janë plot me besim dhe shpresë. Besim në mëshirën dhe urtësinë e fuqive të larta. Dhe shpresë se për secilin është parashikuar më e mira. Festa popullore është më 8 nëntor – ditën, kur Kisha Ortodokse nderon kujtimin e Kryeengjëllit Mihail, udhëheqësi i të gjithë engjëjve. Kjo është një nga festat e mëdha në kalendarin folklorik të vjeshtës.

Dikur në Ditën e Kryeengjëllit Mihail bëheshin shërbime të fisit. Mblidhej tërë fisi për të nderuar shenjtorin mbrojtës të familjes. Organizoheshin tubime dhe kurbane fshatare. Të shtunën para kësaj feste është Dita e të Vdekurve. Deri më sot bullgarët e ruajnë këtë traditë të nderohen të vdekurit me një tryezë përkujtimore. Siç në ritet e tjera të krishtere për kujtim të të vdekurve, shërbimi përbëhet prej gruri, buke dhe vere. Në përfytyrimet popullore gruri është simboli i ringjalljes së ardhshme – siç fara vdes në tokë për të dhënë një jetë të re, ashtu edhe shpirtrat ringjallen pasi kanë ikur nga trupi. Vera gjithashtu është simbol i jetës. Kur bëhet shërbimi përkujtimor, mbi varr ose mbi bukën rituale derdhet verë. Kjo rikujton tranzicionin e pandërprerë nga jeta në vdekje.

Sipas përfytyrimeve popullore shpirti ka dy shfaqje të pandara – hijen dhe frymën. Ato nuk mund të ekzistojnë me vete – po të ikë hija, ikën dhe fryma. Dikur “merrnin” hijen e njeriut për ta vënë në ndërtimin e kishës, shtëpisë ose urës. Kështu ndërtimi bëhej më i fortë, por njeriu doemos vdiste, tregojnë legjendat. Hija shihet kur ka diell, fryma – kur është ftohtë. “Shpirti kurrë nuk vdes. Kur njeriu vdes, hija dhe fryma e tij dalin nga trupi dhe fluturojnë në qiell” – këtë e tregoi një grua e vjetër në një fshat të vogël të Bullgarisë Veriore para folkloristit të shquar bullgar Dimitër Marinov në fund të shekullit XIX. Gjatë asaj kohe shkencëtari udhëtonte nëpër Bullgari për të përshkruar ritet dhe besimet e popullit. “Shpirti jeton në zemrën e njeriut – ka shkruar ai. – Derisa zemra rrah, shpirti është brenda njeriut.” Kur afron ora e tij e fundit, te njeriu vjen vdekja ose Kryeengjëlli Mihail. Ndonjëherë njeriu nuk vdes, por vetëm “transferohet”. Atëherë tek ai vjen udhëheqësi qiellor. Ai merr shpirtin, kurse trupi mbetet i palëvizshëm. Kryeengjëlli Mihail e sjell shpirtin në botën tjetër – në parajsë ose në ferr. Atje ai sheh gjithçka, flet me shpirtrat e të afërmve të vdekur. Pastaj Kryeengjëlli e kthen shpirtin në trup. Për një njëri të tillë populli thotë se “e ka mbajtur shpirtin në dhëmbë”. Terminologjia popullore është e veçantë, për shembull për një njëri me sëmundje të pashërueshme thuhet se është “udhëtar”, kurse të vdekurit quhen “ata që kanë ikur”.

Dikur thoshin se shpirti ndonjëherë nuk dëshiron të ikë vetë. Ai e do jetën tokësore dhe ka frikë nga e panjohura. Për shpirtra të tillë Kryeengjëlli Mihail përdor dinakëri – ai rrokullis një mollë të artë për ta nxjerrë shpirtin nga trupi dhe atëherë e pret me shpatë. Por Kryeengjëlli zakonisht është shumë i mëshirshëm. Shumë këngë dhe përralla popullore tregojnë se ndonjëherë ai e shkelë vullnetin e Zotit, sepse ndien mëshirë ndaj njerëzve që vuajnë. Madje ndaj më të moshuarve, të cilët vetë e kuptojnë se koha e tyre tokësore mbaron, ai sillet me durim. Mihaili rri te këmbët e “udhëtarit” dhe pret që të gjithë të afërmit t’u thonë lamtumirë. Pastaj e merr shpirtin. Para portave qiellore ai mat me peshore mëkatet e njeriut. Disa nga ritet që kryhen në Ditën e Kryeengjëllit Mihail i janë kushtuar pajtimit të shenjtorit.

Buka rituale

Ideja për pavdekshmërinë e shpirtit dhe për bukurinë e botës tjetër shihet dhe në një “postulat” tjetër të besimit popullor – 40 ditët sakrale pas vdekjes së njeriut. Sipas tij Kryeengjëlli Mihail pasi e merr shpirtin, ia jep një engjëlli ose një djalli. Ai udhëton me shpirtin 40 ditë. Nëse njeriu nuk ka udhëtuar shumë, kur ishte i gjallë, shpirti i tij është i qetë. Ndërsa për shpirtrat e kurbetçinjve thonë se enden shumë para se të gjejnë paqe. Në ditën e 40 engjëlli i propozon shpirtit të kthehet në trup. Mirëpo pasi e ka parë bukurin e botës tjetër, pasi e ka ndier lirinë, ai nuk dëshironte të jetonte përsëri në diçka të përkohshme si trupi.

Përgatiti në shqip: Ekaterina Tarpomanova

По публикацията работи: Allbena Bezovska

Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Ndaje

Dita e Kryeengjëllit Mihail – kujtesë për të gjallët, shërbim përkujtimor për të vdekurit

Më shumë nga rubrika

Manastiri i Bakaxhikut ruan relikte të çmuara nga Çlirimi i Bullgarisë

Hristo Cokev - një nga artistët e parë me arsim akademik para Çlirimit

Muzeu në Razgrad ofron një turne falas përmes Abritusit të lashtë

Familja e krishterë forcon marrëdhënien me Zotin