Në Ditën Ndërkombëtare të Zonave të Lagështa – 2 shkurtin 2012, Zona karstike në Bullgari “Kënata e Dragomanit” mori certifikatën e zonës së lagësht me vlerë ndërkombëtare. Fenomeni natyror “Kënata e Dragomanit” gjendet 40 km larg Sofjes në drejtimin perëndimor dhe është ligatina e 11-të e Bullgarisë, e cila renditet në listën e Konventës së Ramsarit. Kjo e fundit u miratua në Iran më 1971 dhe ka për qëllim ruajtjen e ligatinave, të cilat ndikojnë pozitivisht mbi larminë biologjike dhe mbajnë bilancin e klimës. Në fakt, zonat e lagështa karstike nuk numërojnë shumë në botë. “Kënata e Dragomanit” shtrihet në afro 15 mijë hektarë dhe përbën një të tretën e sipërfaqes së të gjitha zonave të lagështa në Bullgari.

Çka dimë për këtë fenomen natyror? Në fillim të shekullit të kaluar “Kënata e Dragomanit” pati fatin e shumë zonave të tjera të lagështa në botë – u tha. Nga njëra anë – për t’u shmangur mushkonjat, nga tjetra – që të kultivohen këto toka, të cilat gjithsesi janë të përshtatshme për ujitje. Përveçse ligatina e Dragomanit gëzon larmi shumë të madhe biologjike, gjatë shekullit të XX-të ka qenë vendi i preferuar për peshkim dhe çlodhje në rajon, si dhe qendra e tregtisë me vezët e shpendëve të egër. Pohohet se në atë kohë janë mbledhur 20 mijë vezë në vit, të cilat transportoheshin në tregun e kryeqytetit. Çfarë u bë pastaj? Zona e lagësht u zhduk nën ndikimin e njeriut. Mirëpo, gjatë 20 viteve të fundit natyra përfitoi kryesisht nga bujqësia e pazhvilluar në rajon dhe si rezultat i dolën përsëri kënatat dhe livadhet e lagështa. Sot larmia biologjike e Ligatinës së Dragomanit rivendoset me ndihmën e organizatave të mbrojtësve të natyrës. Shoqata e natyrës së egër “Ballkani” është njëra nga këto organizata në vend. Gjatë ceremonisë së dekorimit, Zv/ministrja e Mjedisit dhe Ujërave, znj. Evdokia Maneva theksoi shumëllojshmërinë e bimëve dhe kafshëve në zonën e lagësht të Dragomanit.

“Këtu ka 256 lloje shpendësh që përbëjnë 65 për qind të larmisë së shpendëve në Bullgari. Po ashtu Ligatina e Dragomanit është habitat për 9 lloje kafshësh amfibe, 11 lloje zvarranikësh 43 lloje gjitarësh dhe 180 lloje bimësh të klasës së lartë, njoftoi Zv/ministrja Maneva. – Të dhënat tregojnë se kjo zonë e lagësht është me një vlerë shumë të madhe dhe duhet të bëjmë gjithçka që ta ruajmë atë. Ligatina e Dragomanit është një fenomen natyror jo vetëm në Bullgari dhe Ballkan, por edhe në tërë Evropën.”

Në zonë përqendrohen shumë shpendë shtegtarë, sepse andej kalon një pjesë e rrugës ballkanike të shtegtimit, të njohur me emrin Via Aristotelis. 126 lloje shpendësh bëjnë fole në kallamat e Dragomanit. Aktivistët nga Shoqata e natyrës së egër “Ballkani”, duke bashkëpunuar me autoritetet bashkiake, krijuan një itinerar ekologjik, ndërtuan një kullë vëzhgimi dhe ura prej druri. Këta sigurojnë hyrjen brenda ligatinës dhe vëzhgimin e shpendëve nga një largësi e vogël. Gjatë vitit të fundit afro 1 mijë nxënës nga Sofja dhe qytetet përreth vizituan rajonin e “Kënatës së Dragomanit”.

“Fëmijët kënaqen këtu, sepse qasja që kanë te bota e kafshëve të egra është e kufizuar – thotë Andrej Ralev nga Shoqata “Ballkani”, i cili është në krye të projektit të rivendosjes së zonës së lagësht. – Disa prej bimëve i rivendosëm dhe po e vazhdojmë rivendosjen p.sh. që ta kthejmë përsëri Aldrovanda vesiculosa në Ligatinën e Dragomanit, morëm metarial gjenetik nga delta e Danubit, ku ende ndeshet kjo bimë insektengrënës. Jemi kënaqur se bashkëpunimi ynë me organizatat vendase është i suksesshëm.”

Zona karstike “Kënata e Dragomanit” shtrihet në territorin e tri bashkive të qarkut të Sofjes – Dragoman, Slivnica dhe Kostinbrod. Projekti i rivendosjes së ligatinës mund të sjellë përfitime në këtë rajon, ku papunësia arrin 20 për qind. Bile Kryebashkiaku i Dragomanit, z. Andrej Ivanov tha në mënyrë qesharake: “Ishalla Kënatës së Dragomanit të na nxjerrë nga moçali financiar, ku jemi të mbytur.” Zhvillimi i turizmit ekologjik është njëra nga pikat e forta të bashkive në rajon.

“Bullgaria është e favorizuar nga një fenomen natyror, tha Z/v kryebashkiaku i Kostinbrodit, z. Dimitër Petrov. Përveçse përpiqemi ta bëjmë zonën e lagësht interesante për ornitologët dhe për të gjithë ata që e duan natyrën, qëllimi ynë kryesor është të njihemi fëmijët me këtë qoshe të natyrës. Kjo është pikënisja – të krijojmë turizëm alternativ për fëmijët, të cilët të çlodhen duke u edukuar. Bashkia e Kostinbrodit kërkon mundësi për financim nga BE-ja në lidhje me kujdesin për bimëve dhe kafshëve të mbrojtura. Për momentin qyteti i Kostinbrodit kandidon në programin “Bashkëpunimi transkufitar” dhe përgatit projekt për hartimin e larmisë biologjike në territorin e bashkisë.”

Projekti i rivendosjes së Ligatinës së Dragomanit krijon mundësi të mëdha për ekonominë, e cila përfiton nga shfrytëzimi i kallamit dhe kulmakut dhe përdorimi i tyre për ngrohje. Mbrojtësit e natyrës kërkojnë vetëm që pritja të bëhet në mënyrë, e cila nuk i shqetëson shpendët. Shoqata “Ballkani” bashkëpunon me një firmë vendase, e cila do të fillojë prodhimin e lëndës së re djegëse, e cila do të mbulojë nevojat e rajonit gjatë ditëve të ftohta.

Përgatiti në shqip: Anna Kapitanova
Fotografi: balkani.org