Dhe sivjet vazhdojnë studimet e qytetit të shenjtë Perperikon në Rodopet Lindore me një histori prej 7 mijëvjeçarëve. Pritet që stina arkeologjike aty të përfundojë deri më 10 shtator. Viti i 16-të nga gërmimet e Perperikonit është shumë i rëndësishëm për arkeologët – ata duhet t’i përfundojnë studimet e Akropolit bashkë me pallatin që është një tempull i shenjtë.

“Në ndryshim nga qytetet klasike antike në rrafshinë, ku njeriu e di paraprakisht se çfarë kërkon, në këtë majë shkëmbore gjërat janë të vendosura në përshtatje me të dhënat natyrore” – shënon drejtuesi i studimeve profesori Nikollaj Ovçarov. Shkencëtarëve u është nevojitur të gërmojnë rreth 90% nga Akropoli, që të mund të gjejnë sheshin qendror. Dhe e kanë zbuluar: të gërmuar në shkëmbinj, me përmasa përafërsisht 30 me 30, i rrethuar nga të gjitha anët me godina përfaqësive prej guri.

“Perperikon është mbase objekti më i njohur arkeologjik gjatë 15-16 vitet e fundit tek ne. Jo rastësisht ai është i vizituar nga një sasi e madhe turistësh – mbi 250 mijë veta për vit. Por tanimë ka dhe vendin e vet në arkeologjinë botërore”, tha në një intervistë për Radio Bullgarinë arkeologu.

Përpara ca kohe ai ftoi drejtuesit e misioneve diplomatike tek ne në Perperikon.

“Ambasadori gjerman tha se, shokë të tij arkeologë i kanë bërë një listë me objekte, të cilat duhet t’i vizitojë, dhe Perperikon ka qenë në vend të parë. Kështu që lavdia e tij rritet, kemi dhe mjaft turistë të huaj – gjermanë, francezë, amerikanë... Sa i përket rëndësisë së tij mund të them se, tanimë nuk kam asnjë përshtypje sesa artikuj janë shkruar për të në mediet botërore.”

Për popullarizimin e qytetit të lashtë ka kontribuar dhe libri i studiuesit të madh britanik Filip Kar-Gom “Vendet e shenjta nga Stounhenxh deri në Santjago de Kompostella”, ku janë prezantuar 50 vende të shenjta në planet.

“Pa u njohur në përgjithësi me të, ai ka arritur deri në konkluzionin se Perperikon meriton të jetë mes objekteve si Maçu Pikçu dhe Santjago de Kompostella – ve në dukje prof. Ovçarov. – Me fjalë të tjera, ne kemi një objekt i cili është i njohur në botë. Kuptohet ka akoma shumë se çfarë të bëhet mbi të – si infrastrukturë, ashtu dhe si reklamë. Por, kështu apo ndryshe, ai ecën me hapa shumë stabile drejt njohjes së vet botërore.”

Kur do të hapet plotësisht?

“Gjatë ndonjë nga brezat e ardhshëm, sepse ai është një qytet shumë i madh, por ne kemi një qëllim të caktuar, të cilin duhet ta kryejmë gjatë këtij viti. Ky është studimi i Akropolit të Perperikonit, të kalasë në pjesën e saj më të lartë. Shpresoj se do të kemi sukses. Pas kësaj fillojmë periferinë jugore, që është më pak e rëndësishme nga Akropoli. Dhe mbase në disa drejtime do të dalë bile më e rëndësishme, sepse ka mundësi aty të jenë tempujt bazë. Bëhet fjalë për tempuj paganë, si dhe për kisha mesjetare.”

Perperikon ka një biografi të madhe. “Në periudhën e gurit dhe të bakrit paraardhësit tanë në këtë vend kanë nderuar Zotin-diell – shënon arkeologu. – Gjatë mijëvjeçarit të dytë përpara Krishtit, në epokën e vonë të bronzit, ai tanimë është një vend i madh i shenjtë me oltarë. Por lulëzimi më i madh në periudhën deri në krishterim është gjatë shekullit të III dhe të IV, në epokën romake. Atëherë romakët, të cilët i respektojnë kultet trake, e kthejnë këtë vend në qytet me rrugë, kolonada, shesh, kisha...”

Gjatë gërmimeve të tanishme është gjetur një statujë prej bronzi e hyjnisë Apollon, pllaka me pamjen e hyjnisë Kalorësi i Trakisë. Janë gjetur dhe monedha të shumta nga epokat e ndryshme. Mes tyre janë monedha prej argjendi të mbretit Ivan-Aleksandër (1331-1371). “Posaçërisht i nënvizoj sepse ky rajon gjatë periudhës së Mesjetës ka qenë më shpesh në duart e Bizantit. Për Perperikonin shpesh zhvillohen luftëra të përgjakura midis saj dhe shtetit bullgar. Këto në fakt janë rrogat e dërguara nga kryeqyteti Tërnovo ushtarëve nga garnizoni, kur bullgarët mbajnë kontrollin mbi Perperikonin dhe Rodopet Lindore” – ve në dukje profesori Ovçarov.

Mes gërmimeve të treguara tani prej tij në Sofje, janë unaza të vjetra prej argjendi dhe kryqe për tu varur në qafë. Ka dhe 3 sende prej hekuri. Njëri është një spat, një çekan dhe daltë. Shumë e rrallë është shpata trakase romfeja, e gjatë afro 150 centimetra. Shpata të tilla, e thënë në mënyrë më të përgjithësuar janë të përdorur nga shekulli i IV përpara epokës së re deri në fund të pranisë romake nëpër tokat tona.

Përgatiti në shqip: Nataniela Vasileva