Sivjet shënojmë përvjetorin e 125-të të lindjes së poeteshës së njohur bullgare Elisaveta Bagrajan. Me këtë rast Biblioteka e Kryeqytetit rregulloi një ekspozitë “Unë – Bagrjana”. Ajo është pjesë e fushatës “Në shkollë në Bibliotekën e Kryeqytetit”, qëllimi i së cilës është të tërhiqet interesi i të rinjve ndaj letërsisë.
Elisaveta Bagrjana lindi më 29 prill të vitit 1893. Kjo ishte një periudhë patriarkale për Bullgarinë dhe për gratë e saj. Në krijimtarinë e poeteshës duket synimi i bullgareve të reja drejt barazisë, shfaqjes së lirë, jetës së plotëvlefshme dhe vendit të denjë në shoqëri. Të gjitha këto ide dhe prirje gjetën vend në përmbledhjen e saj të parë vjershash “E përjetshmja dhe e shenjta” (1927). Titulli i këtij libri përbën një gërshetim të të dy prej vjershave në të “E përjetshmja” dhe “E shenjta”. Ato janë imazhe simbolike të gruas – si njeri, nënë, e dashura, e mahnitur ose e vuajtur.
Mirëpo, çfarë njeri dhe çfarë grua ishte vet Bagrjana. Njeri nga miqtë e saj dhe kolegë në revistën “Septemvri” Najden Vëllçev, në hapjen e ekspozitës tha: “Jemi mysafirë të njërës prej figurave më të shkëlqyeshme të letërsisë bullgare, poeteshës më të madhe bullgare”. Ai u tregoi të pranishmëve kujtime nga Lufta e Dytë Botërore, kur për shkak të bombardimeve të qyteteve bullgare u strehua në një nga fshatrat e vendit. Aty ai lexonte veprat e poetëve më të mëdhenj bullgarë dhe shikonte fotografitë e tyre. Ndër ta ishte edhe Elisaveta Bagrjana. Lidhur me këtë ai tregoi:
“Pata fatin, që disa vite më vonë të bëhem bashkëpunëtor letrar në revistën “Septemvri”, në degën “Poezi”. Kështu tryeza ime e shkrimit ishte pranë asaj të poeteshës Elisavet Bagrjana. Aty punuam në vazhdim të 20 viteve. Mësova shumë gjëra prej saj. Ajo lexonte veprat e çdo autori me respekt ndaj tij, pa imponuar mendimin e vet. Një interes të theksuar shfaqte ndaj të rinjve. Edhe ata silleshin me respekt ndaj saj, sepse e kishin të qartë me kë flasin.”
Ndër kujtimet e tjera interesante për poeteshën Elisaveta Bagrjana ishte edhe ai për pasionin e saj ndaj udhëtimeve me aeroplan. Në agimin e aviacionit bullgar të udhëtarëve ajo ishte bullgarja e parë e cila fluturoi deri në Paris. Mirëpo, kur erdhi koha të kthehet për shkak se u bë një katastrofë ajrore, poetesha ishte udhëtarja e vetme në aeroplanin nga Parisi deri në Sofje. Najden Vëllçevi tregoi se si shumë vite më vonë Bagrjana priti lajmin për vrasjen e presidentit Kenedi. Atëherë një grup letrarësh, ndër të cilët ishte edhe ajo, e dëgjuan lajmin përderisa ishin në një restorant.
“Elisaveta Bagrjana u lëri pirunin dhe thikën mbi pjatën dhe nuk i preku më. E zbehur shprehu frikë për të ardhmen e njerëzimit. Kështu gruaja e cila nuk kishte frikë nga asgjë, e cila pëlqente pikturimin dhe muzikën, e cila luftonte për pavarësinë e grave, në momente të tilla sizmografi i zemrës së saj shënonte tronditjet e rëndësishme, të cilat i shoqëruan ditët– të bardha dhe të zeza.”
Najden Vëllçevi tregoi edhe për ditët e fundit të poeteshës, e cila u nda nga jeta kur ishte 97 vjeçare në vitin 1991.
“E vizituam me bashkëshorten time. Ajo na përqafoi me buzëqeshje. Duart e saj ishin tepër të dobësuara, gishtërinjtë ishin të ftohtë. E ktheva unazën e saj e cila kishte rrotulluar. Dhe ajo më tha “Aleksandriti im, guri i çmuar i vetmisë”. Mirëpo, ajo nuk ishte vet. Kur Alen Boske botoi antologjinë e 100 vjershave më të mira në botë, Bullgaria u prezantua me një vepër të saj. Dhe pikërisht ajo ishte ndër ata poetë të zgjedhur nga mbarë bota.”
Antologjia e Boskes ishte vetëm një pjesë prej njohjes, së cilës Elisaveta Bagrjana i gëzonte që kur ishte gjallë dhe pas vdekjes. Vjershat e saj u përkthyen në 30 gjuhë të huaja. Ato janë të botuara në Francë, Rusi, Rumani, Itali, Sued, Poloni e gjetkë. Që kur ishte 90 vjeçare botoi përmbledhjen e fundit me vjersha “Në bregun e kohës”. Kjo ishte në vitin 1983, pra 56 vjet pasi doli nga shtypi përmbledhja e saj e parë vjershash. Edhe në veprat e fundit ajo ruajti melodinë e rimës dhe frymëzimin.
Në vitin 1983 me rastin e përvjetorit të 90-të të lindjes u dallua me dekoratën më të lartë shtetërore “Heroi i Republikës Popullore të Bullgarisë”.
Përgatiti në shqip: Svetllana Dimitrova
Foto: Veneta Pavllova, BGNES dhe arkiv
Milena Selimi, përkthyesja e romanit “Kohëstrehim” të autorit bullgar Georgi Gospodinov, e cila është edhe përfaqësuese e bullgarëve në Komitetin për Pakicat Kombëtare në Shqipëri, mori çmimin për përkthimin më të mirë për vitin 2024 në Panairin e 27-të..
Kur një person ecën nëpër Montana dhe Bellogradçik, herët a vonë ai do të ndeshet me kabinat elektrike të lyera me ndjenjën e gëzimit dhe pastërtisë, që duket sikur burojnë nga fëmijëria. Dhe për një çast të vetëm ai do ta gjejë veten në një oaz të..
Për vitin e njëzet e tretë, ekipi i “Bansko Film Fest” do të transferojë publikun në disa nga pikat më ekstreme të botës përmes 75 filmave nga 39 vende. “Të gjitha janë premiera, për disa prej tyre shfaqjet në Bansko do të jenë premiera botërore”, tha..