Çdo një punë kërkon mjeshtrin e vet - thotë populli bullgar. Që të bëhesh një mjeshtër i vërtetë duhet dhe një talent i vërtetë, një përkushtim dhe shumë, shumë kohë. Vite të tëra me radhë një punë këmbëngulëse, të cilat të mund ta kthejnë identitetin e një mjeshtri të veçantë në një pjesëze nga tradita, e cila ka qenë dhe do të mbetet pas tij. Sot, kur shoqëria jonë i është nënshtruar jetesës së shpejtë dhe të lehtë, gjithnjë e më shumë zanate të vjetra artistike janë në rrugë për tu zhdukur. Thjesht nuk ka mjeshtër. Por, nuk ka dhe të rinj të cilët të paguajnë me kohën e tyre të lirë që t’i trashëgojnë. Një prej këtyre zanateve është bizhuteria dhe në veçanti teknika e argjendarisë me filigran. 

Etimologjia e termit vjen nga latinishtja dhe do të thotë filum - "fije" dhe granum - kokërr dhe përbën një ndërthurje të imët, përdredhje ose thurje të fijeve të holla dhe fleksibël prej argjendi ose ari, që përmes të cilëve arrihet efekti i dantellës delikate dekorative të hapur, azhur. Këto fije ngjiten në pikat e kontaktit me njëra-tjetrën, ose mbi një bazë metalike prej ari ose argjendi.Filigrani mund të shihet në bizhuteri, në vathë, gjerdan, diadema, por edhe në prodhimin e kupave, tabakave, kopsave, rripave dhe kornizave.

Kjo teknikë kërkon një nivel të lartë të mjeshtërisë artistike dhe të bizhuterisë, i gjithë procesi është jashtëzakonisht një punë dore, tregon për Radion Kombëtare Bullgare mjeshtrja e bizhuterisë nga qyteti Berkovica Ceca Damjanova. Sipas fjalëve të saj, teknika daton që nga lashtësia e thellë dhe nëpër trojet bullgare fillon të paraqitet aty rreth vitit 3000 përpara Krishtit. Në mesjetë filigrani ka qenë jashtëzakonisht i zhvilluar si zanat - mjeshtrit kanë pasur ndjenjë ndaj detajit, prandaj dhe krijimet e tyre kanë qenë të shpërndara gjerësisht në enët e kishës.

Më vonë bizhuteritë, e punuara me këtë teknikë, janë mbajtur nga qytetarët si një shenjë e statusit social. Disa nga bizhuteritë më të bukura dhe më të shtrenjta në Bullgari janë bërë me argjend të pastër dhe me prarim floriri nga mjeshtrit e shkollës së Çiprovos, ku pas Rilindjes ato fitojnë një popullaritet nëpër të gjithë Evropën.

“Është jashtëzakonisht komplekse dhe kërkon vite trajnimi dhe punë në mënyrë që një person të arrijë nivelin e kërkuar për të krijuar bizhuteri të bukura me stilin e tij personal”, thotë Ceca Damjanova.

Vet ajo, ka filluar të merret me këtë teknikë përpara më shumë se 60 vjetëve. Në qytetin e saj të lindjes ajo ka qenë pjesë nga kooperativa “Dhurime dhe bizhuteri në Berkovica”, të krijuar gjatë viteve 60 të shekullit të kaluar nga nxënësi i shkollës së Çiprovos Teodor Spasov, dhe ka bashkuar afro 200 mjeshtër argjendarie. Sot në këtë bashkim bëjnë pjesë rreth dhjetë argjendarë dhe mungon interes nga ana e të rinjve ndaj këtij arti. Në fakt, shkolla e vetme e mesme me një degë të specializuar “Argjendar” në Bullgari sot është në qytetin Plovdiv-“Nikolla Vapcarov”. Prej afro 20 vjetëve qindra bullgarë kanë shansin të nisen në rrugën e “mjeshtërisë” dhe të fitojnë dijet e tyre të para dhe mjeshtëri në imtësitë e këtij zanati tepër elitar dhe të bukur.

• Mihaill Koçev: Zanatet do të ekzistojnë deri sa të ketë njerëz të cilët u përkushtohen atyre