Në të gjithë botën, gatimi shkon paralelisht me turizmin, duke u bërë një industri fitimprurëse që fuqizon sektorë të tërë të ekonomive lokale. Ushqimi i shijshëm tradicional është pjesë e patjetërsueshme e mozaikut turistik të Bullgarisë. Kjo është arsyeja pse kuzhina jonë tipike është e njohur jo vetëm ndër bullgarët, por edhe ndër të huajt. “Sa më e pasur të jetë historia e një vendi, aq më e pasur është kuzhina e tij”, thotë eksperti i kuzhinës Stefan Stefanov në një intervistë me MilenaVodeniçarova nga programi “Hristo Botev” i BNR-së dhe shton:

“Ka të dhëna nga shekujt III-IV para erës sonë për ushqimet në trojet tona që banoheshin nga trakët. Ata kryesisht merreshin me bujqësi dhe blegtori. Gjuetia ishte vetëm për familjet e pasura dhe fisnike. Fiset e ndryshme atëherë prodhonin grurë, limec, gjithashtu elb, thekër, oriz. Paraardhësit tanë ruanin ushqimin në të ngjashëm me frigoriferët e sotëm, të cilët ishin dhoma nëntokësore, ose bodrume, që lejuan ruajtjen më të gjatë të cilësisë së produkteve.”

Në vitin 1870, kur Bullgaria ishte ende nën sundimin osman, u botua libri i parë me receta bullgare nga Petko Raçov Sllavejkov. Në të u përshkruan receta të ndryshme dhe mënyra e përgatitjes së ushqimeve dhe pijeve që pasqyrojnë traditat dhe kulturën e bullgarëve ndër shekuj. “Nëse konsumojmë ushqime tradicionale bullgare, do të jemi të shëndetshëm, të ngopur dhe do të dukemi aq mirë sa qindra vjet më parë”, thotë Stefanov dhe shton:

“Vite më parë, ne i kombinuam ushqimet në atë mënyrë që kishim më shumë njëqindvjeçarë në kontinent dhe jetuam një jetë të gjatë dhe të plotë – pohon Stefanov. – Si shembull, mund të jap japrakët tanë të lakrës. Ata ndihmojnë tretjen sepse lakra turshi është një probiotik natyral dhe ul rrezikun e kancerit. Antioksidantët në lakër turshi dhe lëngun e lakrës ndihmojnë në eliminimin e radikaleve të lira, të konsideruara si një nga shkaqet e formimit të qelizave kancerogjene. Gjithashtu, konsumimi i japrakëve me lakër ndihmon në luftimin e kilogramëve, për shkak të raportit të ekuilibruar mes karbohidrateve dhe yndyrave. E njëjta gjë vlen edhe për ushqimet e tjera bullgare.”

• Shijoni Bullgarinë për ta njohur dhe dashuruar!

Së bashku me japrakët me lakër dhe musaka, ndër ushqimet tradicionale më karakteristike për bullgarët janë kosi dhe byrekët e kripur dhe të ëmbël. Këto gatime janë pjesë e trashëgimisë kombëtare të kuzhinës dhe përgatiten në shumë shtëpi dhe restorante në vend.

Stefan Stefanov dhe kolegët e tij udhëtojnë nëpër Bullgari dhe mbledhin receta të vjetra. Kështu hasin qindra mënyra për të bërë byrek. “Përgatitja e tij mund të zgjasë nga 1 deri në 7 orë”, thotë eksperti i kuzhinës. Dhe më i vlerësuari që kërkon më shumë punë është byreku me... pule:

“Duhen diku rreth 7 orë për ta prodhuar atë. Vetë pula zihet, shkëputet nga kockat, pritet në copa shumë të vogla, rrokullisen kore të imta – 25 copë, pastaj rregullohet mbushja – shpjegon Stefanov. – Pjekja e byrekut në vetvete zgjat mbi 2 orë e gjysmë. Gjatë pjekjes, byreku derdhet me lëngun e pulës së zier. Një tjetër recetë interesante për byrek, kjo është byreku tradicional i ëmbël nga rajoni i fshatit Gllozhene të Bullgarisë Veriore. Ai bëhet me djathë dhie, por është gjithashtu i ëmbël për shkak të shurupit të veçantë të sheqerit me të cilin derdhet pasi të jetë pjekur. Kështu arrihet një ekuilibër unik midis së ëmblës dhe të kripurës” – thotë në përfundim Stefan Stefanov.

Lexoni më shumë:

• Suxhuku nga Gorna Orjahovica tërheq adhuruesit e turizmit kulinar

• Byreku shkëlqeu në renditjen botërore – çfarë nuk dimë për pjatën tradicionale bullgare

• Byreku na mbledh në sofër dhe e dallon Bullgarinë në atlasin e kuzhinës botërore

Tekst: Veneta Nikollova

Përgatiti në shqip: Svetllana Dimitrova

Foto: Pixabay, Facebook /HistoricalPark.BG, arkiv