Pas Çlirimit të Bullgarisë nga sundimi osman(1878), arkitektë nga Evropa u dyndën në Sofje, kryeqytetin e ri bullgar të shpallur në vitin 1879, për t'i dhënë asaj një pamje moderne dhe një organizim funksional. Në vitet 90-të të shekullit XX, gjenerata e parë e arkitektëve bullgarë të diplomuar jashtë vendit u kthye në Bullgari dhe filloi të krijojë. Ndër yjet e kësaj plejade është Naum Torbov, i cili na la trashëgim një sërë perlash arkitekturore që kontribuuan në evropianizimin e qytetit, disa prej të cilave, për fat të mirë, janë të ruajtur deri më sot.

Arkitekti i ardhshëm lindi në vitin 1880 në fshatin Gopesh, rajoni i Manastirit, në kufijtë e Maqedonisë së sotme të Veriut. Dy vjet më vonë, familja e tij u transferua në qytetin danubian Orjahovo.I riu mbaroi shkollën e mesme në një qytet tjetër përgjatë Danubit - Ruse, më pas, i pasionuar pas arkitekturës, u nis për në Rumani. Prapëseprapë si u zhvillua jeta e të riut pas kësaj? 

“Ai studioi arkitekturë në kryeqytetin rumun Bukuresht, i cili në atë kohë ishte një qytet shumë më i madh se Sofja, me arkitekturë jashtëzakonisht të bukur dhe të pasur. Ai u diplomua atje në Institutin e Arteve të Bukura dhe natyrisht gjithçka që haste si tendenca në arkitekturën rumune në atë kohë pati një ndikim të madh tek ai. Por më pas, burimi kryesor i frymëzimit për të ishte kryeqyteti austro-hungarez Vjena. Ai udhëtonte atje shpesh pikërisht për të njohur arkitekturën e qytetit - si arkitekturën më të vjetër ashtu edhe atë nga fundi i shekullit të XIX-të dhe fillimi i shekullit të XX-të, arkitektura karakteristike Secession” – tregon për Radio Sofjen Zdravko Petrov, krijuesi i projektit Itineraret Historike të Sofjes.

Pas kthimit në Bullgari, Torbov u emërua shef i Departamentit të Arkitekturës në Bashkinë Metropolitane dhe më pas filloi të projektonte si profesionist i lirë.

Periudha rreth vitit 1907 dhe më pas deri në Luftërat Ballkanike, sipas Petrovit, ishin periudha më e frytshme për Torbovin:

“Sigurisht, kjo nuk është një surprizë, pasi kjo është një nga periudhat më emocionuese në historinë arkitekturore dhe ndërtimore të Sofjes dhe Bullgarisë. Në vitin 1907 ai fitoi konkursin për Kompleksin Qendror të mbuluar Tregtar në kryeqytet. Atëherë ai hartoi projektin për ndërtimin e tregut të mbuluar të Sofjes, i cili për kohën e tij ishte një ndërtesë me një rëndësi vërtet të madhe për qytetin, një simbol i modernizmit, që duhej të zëvendësonte atmosferën e deritanishme orientale në tregjet e Sofjes. Ky treg i mbyllur u ndërtua sipas tendencave më të mira të kohës së tyre, duke ofruar gjithçka të nevojshme për ruajtjen cilësore dhe të shëndetshme të produkteve ushqimore.”

Dhe sot mund të shijojmë ndërtesën e restauruar të Kompleksit Qendror Tregtar, që ngrihet në bulevardin “Maria Lluiza”. Duhet theksuar se me këtë bulevard janë të lidhura jo pak objekte të projektuara nga ky arkitekt. Në afërsi të drejtpërdrejtë ndodhej edhe kinemaja “Odeon”, e projektuar dhe e ndërtuar nga Torbov dhe shumë e njohur në atë kohë, e shkatërruar gjatë bombardimeve të Sofjes në Luftën e Dytë Botërore.

Fatkeqësisht, si shumë prej ndërtesave të projektuara nga arkitekti Torbov, i gjithë arkivi i tij, i cili ndodhej në studion e tij në bulevard "Maria Lluiza", ra viktimë e bombardimeve. Më pas erdhi qeveria socialiste, e cila i hoqi pronat e paluajtshme, duke e çuar në absurditet që ai të jetonte me familjen në një ndërtesë të projektuar prej tij dhe të paguante qira.

Për të mbajtur familjen e tij, Naum Torbov u detyrua të punojë si arkitekt-punëtor në Drejtorinë e Planifikimit të Qytetit Metropolitane Drejtoria e Urbanistikës Metropolitane. Vdiq nga kanceri në vitin 1952.

Më shumë mund të lexoni në botimet e mëposhtme të Radio Bullgarisë:

• Kompleksi Qendror Tregtar i Sofjes – midis historisë dhe së ardhmes së panjohur

• Tregu emblematik i mbuluar i Sofjes së shpejti do të jetë sërish i hapur për vizitorët

Përpiloi: Miglena Ivanova sipas materialeve të Radio Sofjes

Përgatiti në shqip dhe publikoi: Svetllana Dimitrova