”Gospodinov është një nga autorët europianë që trazon kohën, një nga shkrimtarët më të veçantë në stil e mjeshtëri shkrimi. Në fakt unë nuk i jam “ndarë” këtij autori në çdo botim të ri, sepse e gjithë kritika bullgare dhe europiane vazhdon të jetë kurioze për atë vepër që Gospodinov nuk e ka prodhuar akoma. Ai ka gjetur një matës për kohën duke iu afruar njeriut dhe dëshirave të tij. Në romanin ”Kohëstrehim” rrëfehet për një klinikë për të shkuarën, drejtuar nga Gaustini, një terapist enigmatik që ofron një trajtim premtues për të sëmurët nga Alzhaimer: Çdo kat riprodhon një dhjetëvjeçar, duke i transportuar pacientët pas në kohë më të sigurt dhe më të lumtur. Një tregimtar i paidentifikuar ka për detyrë të mbledhë shënime të së kaluarës….një numër në rritje i njerëzve të shëndetshëm kërkojnë strehim atje, duke shpresuar t'u shpëtojnë tmerreve të jetës moderne - një zhvillim që rezulton në një rebus të papritur kur, e kaluara fillon të pushtojë të tashmen. Shpejt vende të tëra duan të imitojnë idenë, me referendume që zhvillohen për të vendosur se cili version i veçantë i së kaluarës do të formësojë të ardhmen e secilit komb.”

Të përkthesh një roman të këtij lloji nuk është aspak e lehtë dhe shumë sfida shfaqen gjatë procesit të punës. Por cilat shin ato me të cilat u përball Milena?:

”Sfida nisi që në titullin e librit, -Времеубежище- është një fjalë e krijuar nga Gospodinov, kështu që duhej të krijoja edhe unë një fjalë kuptimplotë për gjuhën shqipe. Jam konsultuar me autorin gjatë gjithë kohës, ai është një autor që e vlerëson dhe e dëgjon përkthyesin e tij. Gjuha shqipe e ka fjalën vendstrehim, (убежище) që nuk mundet të ‘strehojë’ edhe kohën në një farë mënyre. Koha është abstrakte … E pata menduar “Strehimi i kohës” por nuk më çon tek ideja e autorit, por duhej lexuar romani. Është nje gjetje brilante e nje autori si Georgi Gospodinov që rrëfen për gjëra të pamatshme!” - tha Milena në një intervistë për Radio Bullgarinë.

E pyetur për ndjesinë që i përcolli ky libër si përkthyese Milena u shpreh se ishte diçka e mrekullueshme dhe se ndihet shumë me fat që është përkthyese e Gospodinov në shqip dhe që ka mundësinë të njihet çdo herë e më mirë me stilin, mjeshtërinë e këtij autori europian bashkëkohor. Por si do ta mirëpresin romanin lexuesit shqiptar? 

“Ka shumë lexues që e kanë pritur me padurim, autorë e përkthyes. Azem Deliu sapo më shkroi se mund ta lexojë edhe në print, Visar Zhiti gjithashtu është nga lexuesit e parë, Ben Andoni, Andreas Dushi, etj. Mendoj se Gospodinov si fitues i çmimit ndërkombëtar BOOKER 2023 dhe në New Yorker si Libri më i mirë i vitit 2022 ka nisur të jetë i rëndësishëm edhe për lexuesin shqiptar. Edhe pse ne e kemi patur në shqip që në vitin 2010, me veprën “Roman Natyral”, përkthyer nga nëna ime, Janka Selimi. Por u deshën vite që ai të bëhet i dukshëm edhe pë lexuesin shqiptar.“ – na tregon Milena dhe vazhdon duke cituar fituesin e çmimit Nobel për Letërsinë Olga Tokarczuk e cila e vlerëson artin e Gospodinov në këtë mënyrë: “Lloji më fin i letërsisë, mbi perceptimin tonë për kohën dhe kalimin e saj, e shkruar me një stil mjeshtëror dhe krejtësisht të paparashikueshëm”.

Romani “Kohëstrehim” u takua me autorin Georgi Gospodinov në Strasburg për Konferencën Europiane të Përkthimit, Ceatl (European Council of Literary Translators’ Associations), ku përkthyeset e Gospodinovit, Angela Rodel, Maria Vutova, Magdalena Pytlak, Milena Selimi dhe Marie Vrina-Nikolov diskutuan dhe lexuan pjesë nga romani “Kohëstrehim” dhe “Fizika e Trishtimit” në gjuhët: bullgarisht, shqip, anglisht, polonisht, spanjisht dhe frëngjisht. 

“Jam e lumtur që “Kohëstrehim”, botuar nga shtëpia botuese Toena dhe mbështetur nga Traduki pati një premierë europiane në këtë konferencë. E rrallë kjo për një përkthim. Jam e lumtur që komunikuam në disa gjuhë, aty në mes të përkthyesve, organizatave e rrjeteve të fuqishme europiane, për të treguar se përkthyesi mbetet po aq i rëndësishëm si autori, ai që transporton kulturën përtej brigjeve.” – shprehet Milena Selimi.

Një moment interesant ishte edhe leximi i prologut të veprës në një polifoni gjuhësh. 

Pyetjes se si u ndje që ishite pjesë e këtij momenti të veçantë dhe që së bashku me z. Gospodinov bëri hapjen e konferencës, Milena u përgjigj:

“Krenare për atë që Gospodinov thekson gjithmonë: Чудото на Eзика/ Mrekullia e Gjuhës. Së bashku me autorin lexuam, diskutuam, u dëgjuam nga më shumë se 200 pjesëmarrës në gjuhën bullgare, në një skenë europiane në zemër të Strasburgut, UNESCO 2024 World Book Capital City (WBCC), me temën e vitit “Read our World/ Lexo Botën Tonë”.”