Rite popullore të bullgarëve gjatë Natës së Buzmit

botuar më 10-12-22 10.12.PD

Gjatë Natës së Buzmit kolendarët vizitojnë të gjithë shtëpitë e fshatit dhe me këngët e tyre rituale bekojnë për begati dhe mirëqenie të çdo njeriu.

Foto: arkiv

Në traditën bullgare Nata e Buzmit karakterizohet me tre rite kryesore – darkën familjare me rastin e festës, këngët rituale të kënduara nga burrat “kolendarë” dhe zjarrin e shenjtë të buzmit.

Darka e festës shtrohet mbi kashtën në dysheme, qe të na rikujtojë për lindjen e Krishtit në stallat. Rreth tryezës përveç të gjithë anëtarëve të familjes rezervohet një vend dhe për Hyjlindësen e Shenjtë. Dhe në të njëjtën kohë në qendrën e tryezës vihet një bukë rituale e quajtur “bogovica” që është kushtuar Diellit-Perëndi, sepse sipas besimeve popullore ai ringjallet çdo vit në këtë kohë. Dhe Natën e Buzmit ai zbret te njerëzit nëpër degët e “pemës së botës”, maja e së cilës është në qiell, ndërsa rrënjët në Tokën. Simbol i kësaj “peme të jetës” është dhe buzmi i madh në vatër i cili digjet tërë natën e Krishtlindjeve dhe i dërgon energjinë e vet Diellit të rilindur.

Në qendrën e tryezës vihet një bukë rituale

Nga ky proces do të lindet pjelloria e re. Kjo pjellori që po pritet është vizatuar mbi piten e festës “bogovica”. I zoti i shtëpisë e thyen këtë bukë dhe çdo anëtari të familjes i jep nga një copë. Me këtë rit fillon darka e krishtlindjeve. Gjellët pa mish dhe pa yndyrë që janë shtruar në tryezën gjithashtu simbolizojnë begatinë – grurë, fasule, speca të mbushura me oriz dhe japrakë, hudhër, qepë, arra dhe fruta, verë. Dhe sa më shumë janë gjellët aq më mirë, por numri i tyre duhet të jetë tek.

Këngët e kolendarëve fillojnë ekzakt në mesnatë. Atëherë grupe burrash vizitojnë të gjithë shtëpitë e fshatit dhe me këngët e tyre rituale bekojnë për begati dhe mirëqenie të çdo njeriu, të çdo familjeje dhe të tërë fshati. Burrat kolendarë nga fshati Çernevo, në krahinën e Varnës tregojnë:

“Vazhdojmë t’i kryejmë ritet e kolendarëve si gjithmonë dhe i ruajmë traditat. Vizitojmë njërës pas tjetrës të gjitha shtëpitë dhe bëjmë urime për shëndet dhe bereqet. Kur hyjmë në ndonjë shtëpi dhe i zoti thotë: “Kam një vajzë, Hejde të më këndoni këngë për vajzën” ose “Kam një djalë, dua të më këndoni për të”. Por më parë këndohet për zotin e shtëpisë. Në fund bëjmë një lutje ndërsa e zonja e shtëpisë na dhuron me kulaç dhe na qeras me verë.”

Riti i kolendrave është i njëjtë në tërë vendin. Por ka variacione vendase në detajet. Meloditë dhe tekstet e këngëve të kolendrave si dhe bekimet ndryshohen në çdo fshat. Në disa vende grupi i kolendarëve shoqërohet me një grup tjetër burrash të maskuar. Ka dhe një variant, në të cilin kolendarët nuk këndojnë por vetëm vallëzojnë në çdo shtëpi. Në kohën tonë zakonet dhe ritet vendase njihen më mirë dhe ruhen nga burrat e moshuar. Në sajë të këtyre brezave kujtimi për ritet e kolendarëve është ruajtur gjatë kohës dhe ka rilindur përsëri gjatë gjysmës së dytë të shekullit të 20. Tani ata ua dorëzojnë traditën të rinjve. Për këtë tregojnë kolendarët pleq nga fshati Vetreno, po në krahinën e Varnës:

“Ne jemi kolendarë dhe këndojmë këngë të kolendrave. I kemi prej shumë kohe” – thonë burrat dhe nisin një këngë të tillë. Çdo vit vizitojmë shtëpitë e fshatit. Grupi ynë ka gjashtë veta, por ka dhe shumë të rinj që vijnë tek ne për të mësuar ritet dhe pastaj edhe ata të bëjnë grupe të tilla. Në festën ndahemi në tre grupe sepse fshati ynë është i madh.”

Nëpërmjet ritet e kolendrave shpresat e njeriut të veçantë dhe të tërë fshatit bëhen një gjë unike. Njerëzit prekin Perëndinë, Diellin dhe Tokën. Dhe tërë Universi ringjallet në harmoni qe të jetë i begatshëm Viti i Ri.

Përgatiti në shqip: Gjullka Ilieva

По публикацията работи: Rumjana Panajotova

Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Ndaje

Rite popullore të bullgarëve gjatë Natës së Buzmit

Më shumë nga rubrika

Tingulli i gajdeve do të dëgjohet mbi livadhet e Ilindenit me rastin e tubimit në fshatin Gella

Festivali i qëndistarisë paraqet traditën e qëndisjes në fshatin Vardim

Në Aksakovo u krijua grupi i parë i vajzave - gajdexhinj në Bullgari