Në kulmin e verës, kur temperaturat arrijnë nivele rekorde vendosim në tryezë kryesisht sallata dhe gjellë të lehta me perime. Dhe me të vërtetë, çfarë gjëje më të përshtatshme për periudhën e vapës nga një sallatë të pasur me domate, speca, tranguj, qepë dhe djathë të bardhë përsipër, me pak vaj dhe uthull. Këtë sallatë e quajmë shope – në bazë të emrit të rajonit rreth Sofjes – Shoplluka. Prej vitesh ajo u bë simbol i kuzhinës bullgare.
Specat dhe domatet, të ardhur në Evropë nga Amerika, prej kohe janë kthyer në disa nga perimet më të blera nëpër tregjet bullgare. Diçka më tepër, Bullgaria ka tradita solide në rritjen e tyre, të cilat kopshtarët bullgarë i kanë shpërndarë në vende si Hungaria, Austria, Rumania e të tjera. Në Bullgari janë krijuar dhe një sërë varietetesh prej domateve dhe të specave.
Përveç në sallatën shope, specat dhe domatet janë në themel dhe të akoma shumë sallatave të tjera dhe shumë gjellë të tjera të lehta për tu përgatitur. Ja dhe një sallatë tipike verore, të quajtur nga populli ljutika. Merren 7-8 speca të trashë, piqen dhe qërohen, spastrohen mirë nga farat. Dy domate të mëdhenj dhe një kokë qepë prihen fare imët. Të gjitha këto bashkë vihen në një kupë hudhre dhe ngjishen, në qoftë se ju pëlqen pak djegësja, mund të vini dhe spec djegës.
Një sallatë tjetër bëhet me speca jeshile të pjekura, të qëruara dhe të prera imët. Ndaj tyre vihet kos detyrimisht më i trashë dhe përzihet mirë. Vihet kripë dhe pak piper i zi i bluar.
Dhe pasi filluam me sallatat vazhdojmë deri te gjella kryesore. Ja dhe një recetë familjare. Merren 15-20 speca jeshile, më të mëdha dhe të trasha, piqen dhe qërohen, u vihet kripë. Me dëshirë mund dhe të skuqen fare lehtë. Renditen nëpër panënët e një tave të thellë. Një kilogramë, kilogramë e gjysmë domate të pjekura fare mirë priten në kube ose bluhen, derdhen në një tenxhere, u vihet kripë. Lihen të ziejnë rreth gjysmë ore derisa të trashet. E shtinë sosin mbi speca, por kështu qe të shikohet pjesa e tyre e gjerë. Kështu gjella duket estetike: e kuqe në mes dhe jeshile në periferi. Konsumohet e ftohtë. Me dëshirë mund t’i shtoni dhe hudhër të shtypur në havan, sidomos në darkë.
Një gjellë klasike verore janë dhe specat e mbushura me përzierje me vezë dhe djathë (mundet dhe gjizë). Që të mos të dalë mbushja, ato mbyllen me kapakë prej domate. Piqen në një tavë të lyer me vaj – derisa mbushja të ngurtësohet.
Nuk ka statistika që përmbledhin numrin e saktë të grupeve bullgare të vallëzimit jashtë vendit. Por një gjë është e sigurt - këto grupe të krijuara vetë, të shpërndara në të gjitha kontinentet, janë një urë lidhëse e gjallë midis Bullgarisë dhe pjesës..
Herët në mëngjes djemtë dhe vajzat mblidhen nëpër livadhe që të luajnë me diellin. “Besohet se atëherë dielli luan sepse është solstici më i gjatë i vitit” – kjo është gjëja më e rëndësishme që duhet ditur për Ditën e Enjos, sipas tetëvjeçarit Ivo..
Një Muze Etnografik Rajonal në Plovdiv hap dyert për edicionin e 16-të të Javës së Artizanateve Tradicionale, raportojnë organizatorët e muzeut. Hapja është në Ditën e Enjos (24 Qershor), e nderuar në traditën tonë popullore si dita e barërave dhe fuqisë..
Vranësira të dendura
Vranësira
Vranësira të dendura me shi
Reshje shiu/dëbore
Reshje
Pjesërisht me re