Programi i ditës
Madhësia e tekstit
Radioja Kombëtare Bullgare © 2024 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

Respekt për kompozitorin Artur Lurie – koncert me pjesëmarrjen e pianistes bullgare Borisllava Taneva

Foto: arkiv

Më 12 tetor – ditën, në të cilën kompozitori Artur Lurie u nda nga jeta para 50 vitesh, fondacioni me emrin e tij, organizon një koncert të madh memorial në Bazel. Programin e realizojnë pianistët Moric Ernest nga Gjermania dhe Borisllava Taneva nga Bullgaria. Bashkatdhetaria është ndër studiuesit dhe përhapësit e krijimtarisë së këtij kompozitori. Ajo nuk është vetëm ekzekutuese, por pedagoge e pianos dhe zëvendës rektore e Akademisë Kombëtare Muzikore.

Naum Izraileviç Lurja lindi në vitin 1892 në Rusi. Ndoshta nuk janë shumë njerëzit në botë, të cilët e kanë dëgjuar emrin e lindjes të këtij njeriu të talentuar, i cili lëri pas vetes vepra të famshme. Mezi është i njohur edhe si Artur Veinsent Lurie, siç u emërua pasi pranoi fenë katolike. Akti fetar daton pak para Revolucionit të Tetorit në vitin 1917, i cili ndryshoi në mënyrë të pakthyeshme fatin e të gjithë krijuesve nga i ashtuquajturi Shekulli i Argjendtë i Rusisë. Lurie nuk ishte ndër emigrantët, të cilët e braktisën menjëherë atdheun, që të transferonin energjinë shpirtërore të brezit në Evropë. Ai vendosi të mbetet në Rusi, dhe përqafoi idetë komuniste me besimin, se kjo është një rrugë e re për artin. U bë dora e djathtë e komisarit të parë të arsimimit popullor pas revolucionit Lunaçarksi, i cili ishte një ligjvënës i vërtetë në fushën e kulturës. Ndoshta për këtë nuk dimë për Lurien. Inteligjent, i sinqertë dhe i ndershëm i dhënë pas artit, ai shumë shpejtë zbuloi, se rruga, në të cilën shtrembërohen idetë e komunizmit nuk çon askund asgjëkund. Emigroi në Perëndim, ku nuk arriti të fitojë besimin e rretheve artistike, ndërsa në Rusi asgjësuan gjithçka lidhur me të. Për njerëzit, të cilët kërkojnë krijimtarinë e tij, shpjegon profesoresha Taneva:

“Nuk janë shumë, por supozoj, se janë të entuziazmuar si unë. Kam dëshirë të madhe të njihem me pianistin gjerman, me të cilin do të dalim bashkë në skenën në Bazel. Ndoshta ftesa për koncertin është një njohje për punën time vitet e fundit në kërkimin dhe incizimin e disa prej veprave të kompozitorit Lurie. Qëllimi i fonacionit është të mbledhë gjithçka që ka mbetur nga krijimtaria e tij. Kryetari Stefan Huliger rrethon Evropën dhe Rusinë, duke kërkuar vepra të tij. Për shembull te ne ka arritur Sonata e Tretë për Piano, por sonatat e para dhe të dyta ndoshta nuk do të zbulohen kurrë. Krahas kësaj nga Pesë Yshtjet, të cilat në Bullgari interpretojmë me sopranon Milla Mihova, mungon numri i tretë. Vet unë nuk kisha dëgjuar asgjë për këtë kompozitor para nja 7-8 vitesh. Atëherë edhe në internet nuk kishte pothuajse asgjë. Ekzekutoj vepra të tij – nga Pesë Pjesa të Brishta opus 1 deri te Yshtjet, të cilët u kompozuan pak parase të vdesë. Është i madh dallimi në mjetet shprehëse, në paletën e tingujve. Në fund të jetës së tij diçka tingëllon tepër të errët. Lurie ishte me prejardhje hebraike dhe para fillimit të Luftës së Dytë Botërore ai prapë emigroi, kësaj here në SHBA-në, ku u nda nga jeta. Mund të them, se ai është një kompozitor gjenial – ai shfrytëzonte aleatorikën dhe dodekafoninë shumë para novatorëve nga Shkolla e Re e Vjenës në Evropë.

Në koncertin në Bazel do të marrë pjesë edhe këngëtarja ruse Anna Miklasheviç. Ditë të numëruara para këtij aktiviteti, më 7 tetor në Sofje Borisllava Taneva do të ekzekutojë dhjetë vepra të Luries, u kushtuara personaliteteve të tij të afërta si Pikaso, Xhejms Xhojs, Vlladimir Horovic etj. Titulli i koncertit është “Artur Lurie – një fletë e shkëputur nga Shekulli i Argjendtë”. Premiera e këtij projekti ishte në kuadrin e Festivalit “Piano Ekstravaganca 2015”. Këngët, të cilat interpreton sopranoja Milla Mihova janë sipas tekstit të poeteshë ruse Anna Ahmatova. Poetesha e madhe ruse dhe Lurie mbeten të lidhur tërë jetën me dashurinë e madhe të përjetuar, me letrat që shkëmbejnë pas ndarjes. U ndanë nga jeta në një vit të njëjtë. “Zgjodha pjesa, u kushtuara personaliteteve të njohura, miqve dhe bashkëmendimtarëve të kompozitorit Lurie, që të vërtetoj, se ai do të ishte aq i njohur se sa ata, në se orientimi i tij politik nuk hidhte hijen vdekjeprurëse mbi rrugën e tij jetike” – mendon profesoresha Taneva.

Përgatiti në shqip: Svetllana Dimitrova



Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Më shumë nga rubrika

Керана и космонавтите

"Kaq mundem"

Për të pestin vit radhazi, Sofia Summer Fest - festivali veror i Sofjes - do të ofrojë përjetime të paharrueshme në kulmin e verës. Në Parkun e Jugut, në 30 ditët më të nxehta të sezonit, banorët dhe mysafirët e kryeqytetit do të kenë mundësinë të..

botuar më 24-07-17 1.25.MD

Versioni akustik i këngës “Zemra e re”

Në mes të verës së nxehtë, Ljubo Kirov nuk ndalet së krijuari. Menjëherë pas premierës së albumit të tij "Zemra e re" dhe shfaqjes së koncertit të tij në platformën HBO Max, këngëtari nisi turneun e tij kombëtar nën moton “Zemra e re 2024”. Këngëtari..

botuar më 24-07-16 8.15.PD

"Miq"

Më shumë se 40 vjet më parë, një këngë u bë simbol i miqësisë. Por edhe sot ajo na sjell ngrohtësinë e emocioneve pozitive - të qeshurat, gëzimi, lumturia... "Miq" është një nga hitet e para të formacionit vokal Tonika SV - u zgjodh si kënga e..

botuar më 24-07-15 6.05.PD