Programi i ditës
Madhësia e tekstit
Radioja Kombëtare Bullgare © 2024 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

Enigmat e shpellave mitra

БНР Новини
Shpella Parmak Kaja pranë fshatit Noçevo, në afërsi të qytetit Asenovgrad

Shpella e parë mitër në Bullgari u zbulua nga speleologu Minço Gumarov në vitin 2001. Arkeologu profesor Nikollaj Ovçarov e datoi te shekujt XI – X para erës sonë, pra koha e trakëve. Forma e këtyre shpellave provokon interesin e ekspertëve dhe admiruesve të shenjtëroreve të lashta. Doli se në territorin e Bullgarisë shpella të ngjashme ka në 25 rajone. Kostadin Dimovi, që nga viti 2008 rrethon shpella të tilla, bashkë me një admirues tjetër të mistereve shkëmbore – Srebrin Srebrev.

Shpella Tangardëk Kaja, ose Mitra, pranë fshatit Nenkovo, rajoni i qytetit Kërxhali Foto: Vlladimir Trençev

Shpella më e thellë e këtij lloji është në Tangardëk Kaja pranë fshatit Nenkovo, afër qytetit Kërxhali. Shpella më e lartë është në Harman Kaja. Ato shpella natyrore quhen mitra, për shkak të formës dhe hasen kudo në botë, ku ka katër stina – shpjegon Kostadin Dimovi. – Formohen si rezultat i shkrirje së dëborës kur lagështira depërton në vrimat. Uji plasarit të çarat dhe i jep ato formën e pikëzës. Krijimet që formohen i ngjanin organit seksual të femrave. Njerëzit e moçëm i shfrytëzuan ato shpella si faltore.

Shpella në rajonin Harman Kaja dhe Shpella Bukorovska

Shpellat më të lashta me formën e mitrës në botë janë në rajonin e qytetit Nica të Francës, ku janë të zbuluara figura dhuratë për Hyjninë Nënë që datojnë para afro 25 mijë vitesh. Kostadin Dimovi vazhdon:

Shpella mitra në kompleksin shkëmbor të kultit pranë fshatit Kovill, në rajonin e qytetit Krumovgrad

Fillimisht për arsye të formës, ato shpella shfrytëzoheshin për kultin ndaj Hyjnisë Nënë. Mirëpo, në një moment në trojet bullgare aktual u bë kulti i seksit të mashkullit, lidhur me respektin ndaj Diellit. Kjo për arsye, se ai ishte në gjendje të depërtonte në thelbin femëror. Në atë periudhë shpellat mitra filluan të shfrytëzohen për kultin ndaj Diellit. Ato formoheshin nga njerëzit, kështu që në një moment t’i sigurohej Diellit një depërtim më të mirë në brendësinë e shpellës. Për shpellat që ndodhen në rajonet jugore, ato ditë përputhen me festat e Krishtlindjeve, kur Dielli është më ulët dhe depërton më thellë.”

Shpella mitra Izgrevnata në afërsi të fshatit Benkovski, rajoni i qytetit Kërxhali

Më i dukshëm është skalitja suplementare e shpellës mitër Tangardëk Kaja gërryer nga mjeshtërit e lashtë disa metra në brendësi. Për shpellën me tre hyrje pranë fshatit Tatull, Kostadin Dimovi shpjegon, se aty u skalitën tri rrugë optike, të cilat janë:

Shpella mitra me tri hyrje në shenjtëroren shkëmbore trake Tatull, në afërsi të qytetit Momçillgrad

Tri momente të ndryshme, kur Dielli depërton në thellësinë e shpellës. Krahas kësaj kjo shpellë është një impiant shumë i ndërlikuar astronomik. Është e dukshme se u shfrytëzua si një kalendar, i cili u tregonte njerëzve çfarë punime bujqësore të bëjnë në stinët e veçanta.

Shpella mitra në afërsi të Shpellës së Madhe në Rezervatin Arkeologjik Madara, e njohur edhe si Shpella e Nimfave

Mirëpo, pse aq pak dihet për ato shpella, bashkëbiseduesi tregon:

СнимкаKjo mund të shpjegohet me fshehtësinë e tyre. Mbi muret e tyre nuk ka as vizatime, as reliefë. Ato janë objekte të lashta – tabu për njerëzit. Në to kryheshin rite në të cilët asistuan pak njerëz që kryheshin kultet fetare. Kështu që ato shpella akoma mbajnë sekretet e tyre. Ndoshta kanë edhe ndonjë rol tjetër i pazbuluar deri tashti. Krahas kësaj duhet të dimë, se në ato shpella mitra vetëm në vazhdim të pesë ditëve të Krishtlindjeve Dielli depërtonte për nja 10 – 15 minuta. Kështu që ishte e domosdoshme një mjeshtëri të madhe, që njeriu i cili gdhinte shpellën t’i përfytyronte vetës se ku do të kalojnë rrezet e Diellit. Dhe kjo në qoftë se nuk kishte re dhe mjegull. Kështu që nuk ka qenë e mundshme që çdo vit të kontrollohej cili është drejtimi më i saktë. Duke shtuar edhe veglat primitive dhe gurët e forta e këtyre shpellave, mund të konkludohet, se kjo ishte një punë e vështirë, një punë që kërkonte precizitet.”

Përgatiti në shqip: Svetllana Dimitrova

Fotografi: arkiv personal i Kostadin Dimovit



Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Më shumë nga rubrika

"Lonely Planet": Bansko është ndër destinacionet më të mira për t'u vizituar në 2025

Udhërrëfyesi i njohur i udhëtimit "Lonely Planet" e renditi resortin bullgar Bansko në Pirin ndër vendet më të mira për t'u vizituar vitin e ardhshëm në udhëzuesin e tij " Best in Travel 2025", raportoi BTA. Platforma e përshkruan Banskon si "një..

botuar më 24-10-24 6.28.MD
Evtim Milloshev

Bullgaria mbledh operatorë turistikë nga e gjithë Evropa në një forum prestigjioz

Vendi ynë është organizatore e Takimit Vjetor të Komitetit Evropian të Shoqatave të Operatorëve Turistik dhe Agjentëve të Udhëtimit - aktiviteti më i madh i institucionit që bashkon operatorët turistikë të Evropës. “Mikpritja e këtij takimi është një..

botuar më 24-10-24 8.40.PD
Imazhi i këngëtarit dhe muzikantit mitik trak Orfeu në një vazo të lashtë greke.

Shitja e miteve turistike nuk është e djeshme

Në kërkim të besueshmërisë shkencore, studiuesit e qytetërimeve dhe kulturave të lashta hasin edhe lajme të rreme të krijuara nga të lashtët. Gjëja më kurioze është se edhe atëherë e kanë bërë... në emër të turizmit kulturor. Një nga këto lajme të..

botuar më 24-10-23 11.24.PD