Arsimi në Bullgari duhet të jetë një prioritet i përbashkët mbipolitik, bënë thirrje mësuesit nga shkollat bullgare jashtë shtetit gjatë konferencës së tyre vjetore në Sofje. “Gjuha bullgare – ura shpirtërore për unitetin kombëtar” ishte motoja e forumit, mikpritësi i të cilit sivjet ishte Kuvendi Popullor.

“Shumë pak janë rrjetet shkollore në botë, të cilat mund të krahasohen me Asociacionin tonë – theksoi Irina Vlladikova, kryetare e Asociacionit të Shkollave Bullgare Jashtë Shtetit. – Në fillim shkollat bullgare jashtë numëroheshin me gishtërinjtë e njërës dorë, ndërsa sipas të dhënave të fundit të Agjencisë Shtetërore të Bullgarëve Jashtë Shtetit aktualisht numri i tyre është afro 400. Kjo nuk është vetëm një numër i madh, por është një dukuri në historinë më të re të sistemit arsimor dhe të kulturës së Bullgarisë.”

Gjatë 11 viteve të kaluara të ekzistencës së vetë Asociacioni i Shkollave Bullgare Jashtë Shtetit arriti të zërë një vend të autoritetshëm në jetën publike bullgare. Iniciativat e shkollave bullgare përtej kufirit kanë një jehonë gjithnjë e më të madhe në atdhe, kurse kauzat e përkrahura nga ato kanë rëndësi kombëtare dhe botërore. Një shembull i mirë në këtë drejtim është peticioni i iniciuar nga Asociacioni ynë për sigurimin e mundësisë juridike dhe administrative për dhënien e maturës në çdo një prej gjuhëve zyrtare të BE-së. Ky peticion, i njohur si Peticioni për Gjuhët e Vogla, pritet që të shqyrtohet nga Parlamenti Evropian, kurse znj. Vlladikova e quajti një prej arritjeve më të mëdha të Asociacionit të Shkollave Bullgare Jashtë Shtetit në vitin e Presidencës së parë Bullgare të Këshillit të BE-së.

“Për fat të keq gjatë disa viteve të fundit mësimdhënia në gjuhën amtare nuk është prioritet në Evropë. Ne e dinim se e kishin të drejtën për ta kërkuar këtë dhe për të luftuar për këtë. Përveç kësaj e kemi edhe shembullin e mirë të Irlandës, ku fëmijët tanë kanë privilegjin që të japin provim të gjuhës bullgare, i cili është i vlershëm në sistemin tonë arsimor dhe u jep atyre disa privilegje.”

Përpjekjet e bashkuara të mësuesve dhe të shtetit, të përkrahura nga veprimet aktive të eurodeputetëve bullgarë e hapën rrugën e peticionin dhe tashmë japin rezultate konkrete:

“Për herë të parë mua më kërkoi një përfaqësues i Komisionit Evropian, që të më thotë se ky peticion përputhet me drejtimet e përbashkëta të reformave në Bashkimin Evropian, ku kompetencat gjuhësore do të jenë me prioritet, bashkë me arsimin civil. Në rekomandimet e KE-së do të gjeni rekomandime ndaj shteteve kombëtare të BE-së, të cilat janë hequr nga Peticioni për Gjuhët e Vogla. Kjo do të thotë se të gjithë ne jemi ligjvënës pa e kuptuar këtë, dhe kjo është një arritje e madhe, duke pasur parasysh faktin se në fillim ne thjeshtë donim ta mbronim gjuhën bullgare”, tha eurodeputeti Svetosllav Malinov.

Injorimi i zotërimit të gjuhës amtare në familjet e emigrantëve kufizon mundësinë që fëmijët e tyre të kthehen në mëmëdhe. Një rol shumë të madh në përballimin e kësaj pengese luajnë pikërisht shkollat përtej kufirit, është e mendimit Bojanka Ivanova, drejtoreshë e shkollës bullgare dhe qendrës kulturore “Xhon Atanasov” në Çikago dhe anëtare e këshillit drejtues të Asociacionit të Shkollave Bullgare Jashtë Shtetit. Në shkollën e saj zhvillohet provimi i parë i gjuhës bullgare për marrjen e vulës dygjuhësore – arritja tjetër e madhe sa i përket statusit të gjuhës bullgare përtej kufirit, njohja e saj si gjuha e dytë zyrtare në 12 prej shteteve të bashkuara amerikane.

“Ne, anëtarët e këshillit drejtues të Asociacionit të Shkollave Bullgare Jashtë Shtetit, punojmë në sistemin arsimor amerikan dhe i vëzhgojmë proceset atje. Përveç kësaj jemi edhe drejtorë të shkollave bullgare në territorin e Çikagos. Ne i kërkonim mundësitë, të cilat i siguron sistemi amerikan për përfshirjen e gjuhës sonë, dhe i gjetëm në Programin e Dygjuhësisë, të iniciuar nga prindërit e fëmijëve që flasin spanjisht në Kaliforni”, komentoi para Radio Bullgarisë Bojanka Ivanova. “Filluam nga shteti Illinois, sepse atje është bashkësia më e madhe bullgare. Shtetet, ku tashmë kemi sukses dhe gjuha bullgare dalëngadalë po vendoset në sistemin arsimor, janë Ohajo, Miçigani, Koloradoja, Kalifornia, Pensilvania, Nju Xhersi, Nju Jorku, Virxhinia, Merilendi, rrethi i Kolumbisë dhe Karolina Veriore. U nënshkrua një memorandum, sipas të cilit provimi i zhvilluar sipas metodikës së Departamentit për Arsimin Dygjuhësor të Universitetit të Sofjes “Sv. Kliment Ohridski”, është i vlefshëm për formimin e notës së përbashkët për vazhdimin e studimeve të bullgarëve të kthyer në universitetet në territorin e Bullgarisë dhe në disa shtete evropiane.”

Kthimi i fëmijëve të bashkatdhetarëve tanë në botë do ta mbyllte ciklin e përpjekjeve të mësuesve bullgarë jashtë për ruajtjen e gjuhës dhe kulturës bullgare përtej kufirit.

Përgatiti në shqip: Vesella Mançeva

Foto: Elena Karkallanova