Programi i ditës
Madhësia e tekstit
Radioja Kombëtare Bullgare © 2024 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

Shtatë Shenjtorët me kontribut për lulëzimin e shkrimit dhe kulturës në Bullgari

Mozaik me Shtatë Shenjtorët në hyrjen e kishës “Shtatë Shenjtorët”, Sofje

Më 27 korrik, në ditën e Fjetjes së Shën Klementit të Ohrit, Kisha Ortodokse Bullgare nderon Shtatë Shenjtorët – dy vëllezërit e shenjtë Kiril dhe Metodi, krijuesit e alfabetit sllav /alfabeti glagolik/ dhe nxënësit e tyre – Klementi, Naum, Gorazd, Angelari dhe Sava. Monumenti më i vjetër, ku janë përmendur, është jetëshkrimi i parë i ruajtur i Shën Klementit, i shkruar nga Theofilakti Bullgar – Kryepeshkopi i Peshkopatës së Ohrit në fund të shekullit XI dhe në fillim të shekullit XII. Atje ai i ka quajtur “të zgjedhurit dhe korifenjtë” nga grupi i nxënësve “më të aftë”, na shpjegon prof. Svetlina Nikollova në Qendrën shkencore për mësimin e veprës së shenjtorëve Kiril dhe Metodi pranë Akademisë Bullgare të Shkencave.

“Klementi dhe Naumi mbeten në histori me zhvillimin e suksesshëm të veprës së Kirilit dhe Metodit në Bullgari, duke e shpëtuar nga harresa. Me përkrahjen e shtetit bullgar ata bëhen shtylla e lulëzimit të kulturës bullgare me shkrim në qendrat e Pliskës, Presllavit dhe Ohrit në fund të shekullit të IX dhe në çerekun e parë të shekullit të X. Sipas burimeve Klementi “është pasardhës i mizëve evropianë, të quajtur nga shumë njerëz bullgarë” dhe e ka pasuar Metodin që në moshën rinore. Klementi dhe Gorazdi i kanë zhvilluar debatet me kundërshtarët e shërbimeve fetare sllave pas vdekjes së Metodit. Sipas Theofilaktit, Klementi është iniciatori i mbërritjes së nxënësve në Bullgari. Princi Boris, i cili “ka ëndërruar për “burra të tillë”, i ka mirëpritur me nderime të mëdha, u ka siguruar kushte të mira jetese dhe nëpërmjet tyre është mësuar të lexojë Biblën. Nga këto troje ka filluar rruga e Klementit drejt pjesës jugperëndimore të Bullgarisë, ku ka punuar shumë vite si mësues dhe letrar. Për shkak të veprimtarisë së tij aktive dhe frytdhënëse ai e ka marrë njohjen e autoriteteve shtetërore. Naumi ka mbetur në kryeqytet deri në vitin 893, ku ka zhvilluar veprimtari letrare. Kur e kanë shpallur Klementin peshkop të parë, Naumi, i cili ka qenë prift, e ka zërë vendin e tij si mësues për rreth 7 vjet, pas së cilës është bërë murg. Në bregun e Liqenit të Ohrit ai e ka ndërtuar manastirin “Shën Kryeengjëlli Mihail”, i cili sot  quhet “Shën Naumi”, ku ka vdekur më 23 dhjetor 910. Pikturë në mur e Shtatë Shenjtorëve në manastirin “Shën Naum” afër OhritGorazdi ka qenë në vend të parë ndër nxënësit e Metodit. Që para se të vdesë, Metodi e ka shpallur si trashëgimtar i tij për shkak të aftësive të tij. Në Librin e Mbretit Boril (1207-1218) nga viti 1211, njoftohet për veprimtarinë letrare të Savës. Angelari ka vdekur pak pas mbërritjes së tij në Bullgari.”

Nuk ka të dhëna se kur ka lindur admirimi i gjithanshëm ndaj Shtatë Shenjtorëve. Për kultet ndaj Shën Kirilit, Shën Metodit, Shën Klementit, Shën Naumit, gjykojmë nga veprat e shkruara për datat e fjetjes së tyre gjatë shekujve IX-X. Supozohet se Gorazdi gjithashtu është shpallur shenjtor (sipas një kalendari nga shekulli XIV nga Polonia Jugore ai nderohet më 17 korrik). Ka supozime se data e përbashkët e festimit të tyre është caktuar në fillim të shekullit XVIII. Shfaqja e këtij kulti ka të bëjë me Kryepeshkopin e Ohrit Joasaf (1719-1749), i cili ka kontribuuar për nderimin e Shën Klementit dhe të Shën Naumit nëpërmjet një shtypshkronje në qytetin e tij të lindjes Moshopol (sot Voskopojë, Shqipëri Jugore), në të cilën ka shtypur vepra kushtuar atyre. Për respektin ndaj Shtatë Shenjtorëve dëshmon dhe “Shërbimi i Apostujve të Shenjtë dhe Shtatë Iluministëve të Bullgarisë dhe Dalmacisë”, ku nënvizohet lidhja e tyre me Bullgarinë. Që në vitin 1612 daton dhe pamja më e hershme e Shtatë Shenjtorëve, e cila është në kishën “Shën Mëria” të Manastirit Slimniçki te Liqeni i Prespës.Pikturë në mur e Shtatë Shenjtorëve në Manastirin e Ardenicës, Shqipëri

“Vepra e krijuesve të shkrimit sllav Kiril dhe Metodi ndryshon konfigurimin e kulturës me shkrim të kontinentit – na shpjegon prof. Nikollova. – Para tyre gjuhët zyrtare sllave kanë qenë latinishtja dhe greqishtja. Dy vëllezërit kanë krijuar një sistem të ri me shkrim, të bazuar te gjuha e folur e bullgarëve nga rajoni i Selanikut. Ata kanë përkthyer libra teologjikë, me ndihmën e të cilëve bullgarët janë njohur me krishterimin, ndërsa kjo ka kontribuuar për përfshirjen tonë në familjen e popujve të krishterë evropianë. Përpjekjet e Kirilit dhe Metodit për ta përhapur shkrimin dhe kulturën e re nuk kanë qenë të zbrazëta. Mësuesit e tyre e kanë arritur këtë qëllim në Bullgari nën mbrojtjen e udhëheqësve bullgarë. Sot alfabeti cirilik është alfabeti i tretë zyrtar që përdoret në Bashkimin Evropian dhe kjo është rëndësia më e madhe e veprës së Shtatë Shenjtorëve për Evropën.”
Foto:bg.wikipedia.org

Përgatiti në shqip: Vesella Mançeva




Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Më shumë nga rubrika

Gjetje kurioze arkeologjike në zonën Kavacite pranë qytetit bregdetar Sozopoll

Arkeologët studiuan një nekropol në zonën Kavacite pranë qytetit bregdetar Sozopoll. Perimetri në të cilin ndodhet është pjesë e historisë së Apolonisë Pontika dhe daton në shekullin e IV-të para Krishtit. “Kjo është një zonë me varrime interesante,..

botuar më 24-11-10 9.55.PD
Dr. Petër Beron

Dr. Petër Beron për hapat e parë të tranzicionit bullgar dhe demokracisë sot

Më 10 nëntor 1989, në një mbledhje të Komitetit Qendror të Partisë Komuniste Bullgare (BKP), Todor Zhivkov u lirua nga posti i Sekretarit të Përgjithshëm - posti më i lartë në parti dhe në shtet. Ajo që ndodhi në takim më vonë do të përkufizohej si një..

botuar më 24-11-10 7.30.PD
Shishja nga ana e përparme dhe e prapme.
Foto: Rezervati Arkeologjik Kombëtar Deultum - Debellt

Një shishe që përshkruan mitin e përbindëshit Himara u zbulua në një nekropol romak të shekullit të II-të

Arkeologët zbuluan një shishe qelqi shumë të rrallë dhe të vlefshme në një varr të shekullit të II-të në nekropolin jugor të kolonisë romake Deultum pranë fshatit Debellt /Bullgaria Juglindore/. Gjëja unike është se ajo përshkruan mitin e përbindëshit..

botuar më 24-11-09 9.25.PD