Një vajzë e cila mëson në një shkollë që mban emrin e një kozmonauti dhe ëndërron të bëhet kozmonaute. Ajo rritet në një kohë kthesë midis dy epokave – midis shkatërrimit të komunizmit dhe demokracisë. Dhe me ndryshimet brenda saj, ndryshojnë dhe pamjet të cilat shoqërojnë ndarjen e saj me fëmijërinë. Vrimat nëpër rrugë bëhen gjithnjë e më të mëdha, makinat janë gjithnjë e më të larmishme, bien piramidat financiare, falimentojnë dhe bankat...

Kjo histori e treguar përmes syve të një fëmije  dhe e cila ndjek sesi dështimi i sistemit totalitar dhe ndryshimet demokratike pasuese hyjnë drejtpërsëdrejti në jetën tonë dhe i transformojnë nocionet tona të vlerave, është botuar përpara dy vjetëve nga shtëpia e madhe botuese franceze “Galimar” dhe vazhdon të fitojë dekorata. Autorja e saj është Elica Gjeorgjieva e cila ka lindur gjatë vitit 1982 - dëshmitare e viteve të transformimit personal dhe social.

Elica Gjeorgjieva jeton në Francë që në moshën 18 vjeçare. Përfundon kinema në Lion, punon si autore e filmave dokumentarë, bën shfaqje letrare. Shkruan romanin e vet “Kozmonautët vetëm kalojnë” në gjuhën franceze dhe e kthen në një punë diplome gjatë kohës së specializimit të saj në shkrimin krijues letrar në Paris. Mendon se humori i rëndë dhe vetë ironia në libër fitojnë simpatitë  e lexuesve, pavarësisht se dhe ata nuk i njohin në detaje ngjarjet tek ne. Romani arrin dhe deri në disa shkolla franceze.

"Ky qe rezultati i një dekorate të gjimnazistëve, të cilën e fitova në Francën Qendrore dhe në sajë të së cilës vizitova shkolla të shumta – tregon Elica Gjeorgjieva. Në roman deri në një shkallë të madhe është jeta ime, por po kështu dhe jeta e të gjithë bullgarëve. Gjatë ardhjes sime të parë në Francë isha gjimnaziste dhe u takova me gjimnazistë dhe atëherë i dhashë llogari vetes sesi vërsnikët e mi të këtushëm asnjëherë nuk kanë jetuar në një kontekst kaq stimulues - pavarësisht dhe të vështirë në plan social, por prapë së prapi interesantdhe me potencial. Ne sikur u rritëm shumë më shpejt dhe ky ndryshim i ndikoi jetën tonë."

Që të mund gjimnazistët të cilët për herë të parë ndeshen me këtë histori, ta kuptojnë, unë takohem paraprakisht me mësuesit e letërsisë, historisë dhe gjeografisë- shton Elica Gjeorgjieva.Në këtë mënyrë pedagogët sqarojnë në orët e mësimit jo vetëm intrigën në roman, por dhe kontekstin historik me shkatërrimin e Murrit të Berlinit.

Dhe derisa në Bullgari akoma po diskutohet sesi të mësohet komunizmi në shkollat, në Francë ai tanimë është në programin e klasës së fundit të gjimnazit si një element nga historia moderne. Se si ky regjim të mund të kuptohet nga nxënësit?

"Mendoj se një teknikë e mirë për studimin e historisë është që kjo të bëhet përmes artit, letërsisë, kinematografisë, që të mos të mbetet ajo vetëm fakte abstrakte – thotë Elica. Për shembull, përmes momentit personal në roman nxënësit mundin shumë më lehtë ta kuptojnë , pavarësisht se si adoleshentë nuk kanë jetuar në një kontekst të ngjashëm ekonomik. Përfshi dhe faktin se, ata po kështu interesohen për markat e ndryshme të këpucëve dhe në kopertinën e pasme të librit thuhet “Gjyshi yt është komunist, por i vërtetë , jo si këpucët Nike”. Kështu përmes kësaj loje shikohet sesi faktet e mëdha gjithmonë janë krahasuar me njëfarë detaje nga jeta e përditshme  të çdo një gjimnazisti, pavarësisht se në cilin vend jeton ai."

Aktualisht Elica Gjeorgjieva punon mbi filmin e saj të ri, i cili tregon për një vajzë bjelloruse, babai i së cilës zhduket në mënyrë misterioze. Po përgatit dhe pjesëmarrjen e vet në përmbledhjen “Vajzat nga lindja” me tekste të shkrimtareve nga Evropa Lindore.  “Kozmonautët vetëm kalojnë” ishte seleksionuar për dekoratën e “Folio”- s ( një koleksion me romane në formë xhepi të shtëpisë botuese “Gallimard”) në konkurrencë me përgjithësisht 130 libra dhe të zgjedhur vetëm 6 prej tyre.

Përgatiti në shqip: Nataniela Vasileva

Foto: arkiv personal