29 tetor është dita, në të cilën bullgarët e Besarabisë së Moldavisë dhe Ukrainës shënojnë festën e tyre. Por me sa duket, me rëndësi më të madhe sesa është festa e tyre, është vetë popullarizimi i komunitetit bullgar atje.

Bullgarët e parë, të cilët u shpërngulën në rajonin historik dhe gjeografik të quajtur Besarabia (midis lumenjve Prut dhe Dnestër) gjatë viti 1773, qenë banuesit e fshatit Alfatar (pranë qytetit verior Silistra), të ftuar për ta bërë këtë nga gjenerali Pjotër Rumjancev – njëri nga udhëheqësit e ushtrisë ruse në Luftën Ruso-Turke të viteve 1768-1774. “Qëllimi i Rusisë atëherë ka qenë forcimi i rajoneve të saj kufitare me popullsi të krishtere. Pas kësaj pas çdo marshimi të ushtrisë ruse deri në Bosforin ka lëvizje të tilla migratore dhe shpërngulja më e madhe është ajo e fillimit të viteve të 20-të të shekullit të XIX-të”, shpjegoi Rajna Manxhukova nga Qendra e Bullgarëve të Besarabisë në Bullgari.

Sot sipas të dhënave jozyrtare bullgarët e Besarabisë, të cilët jetojnë në Moldavi dhe Ukrainë, janë pothuaj gjysmë milion dhe e kanë statusin e tyre të pakicës kombëtare. Misioni i tyre më i rëndësishëm, pa dyshim është që ta mbrojnë identitetin e tyre kombëtar, duke  ruajtur traditat dhe gjuhën e tyre. Akoma ka diskutime të lidhura me Ligjin për arsimin, të votuar në Ukrainë në vitin 2017, i cili ka si qëllim “afirmimin e gjuhës ukrainase në procesin e arsimit” dhe me ndikimin e tij në mësimin e gjuhës bullgare në shkollat bullgare atje.

“Ligji në fjalë nuk është kundër gjuhëve të pakicave kombëtare, kurse qëllon përforcimin e rolit të gjuhës ukrainase si gjuhë zyrtare të shtetit dhe si pjesë e sigurisë kombëtare të vendit – është kategorike Rajna Manxhukova. Jam e bindur se gjuha bullgare nuk është kërcënuar nga legjislacioni, por nga tendenca e përdorimit të gjuhës ruse në familjet ku të dy prindërit janë bullgarë – kjo është një tendencë moderne, e cila në të vërtetë kërcënon identitetin bullgar të njerëzve.”

Një problem tjetër i nënvizuar nga Rajna Manxhukova është lidhur me studimin e bullgarëve të rinj tek ne.

“Aktualisht organizata jonë kryen një nga detyrat, të cilat duhet të kryhen nga shteti bullgar – deklaroi ajo. Që nga viti 1993 këtu vijnë njerëz të rinj, të cilët studiojnë në universitetet tona, por shteti bullgar nuk ka regjistër të tyre dhe nduk interesohet se çfarë bëhet pastaj me këta njerëz – a mbeten në Bullgari, a kthehen në shtetet e tyre, se si realizohen. Ky është një problem, për të cilin shumë herë kemi alarmuar, por edhe sot vazhdojmë të paguajmë për arsimin e këtyre të rinjve dhe vazhdojmë të mos interesohemi se çfarë bëhet pastaj me ta. Dhe këtë unë e shpjegoi me një mospërfillje – pikërisht që e kemi për çdo gjë tjetër të lidhur me komuinitetet bullgare jashtë shtetit. Bullgaria edhe sot nuk ka një përgjigje të qartë të pyetjes se cili është qëllimi i pranimit të këtyre fëmijëve në universitetet tona.”

Me legjislacionin e ri evropian u ndryshua dhe regjimi i vizave sa i përket qëndrimit të tyre, shpjegoi Rajna Manxhukova. Kështu për të filluar një bullgar nga Besarabia të punojë tek ne, ai duhet të përballojë burokracinë e rëndë për 90 ditë. Vetëm për lëshimin e certifikatës së qëndrimit ai ka nevojë për një muaj e gjysmë, në të cilën ai shkon nëpër institucionet.  Një pengesë tjetër është mosha e fëmijëve që vijnë tek ne. Ata vijnë në Bullgari pas përfundimit të gjimnazit kur janë 17-vjeçarë dhe nuk kanë të drejtën të zotërojnë llogari bankare, kurse vetëm në këtë mënyrë ata mund të marrin bursat e tyre universitare. “Me të gjitha këto çështje merremi ne, pavarësisht se shteti duhet të vendosë se kush duhet të përgjigjet për të gjitha këto gjëra”. – komentoi Rajna Manxhukova. Pavarësisht të gjitha problemeve bullgarët e Besarabisë vazhdojnë ta rruajnë identitetin e tyre kombëtar.

“Sepse jemi bullgarë, sepse në këtë mënyrë jemi të edukuar në familjet tona, në mjedisin tonë – shton ajo. Nuk mund të ketë krahë ai që nuk ka rrënjë. Dhe në se nuk i tregojmë fëmijët tanë se ku janë rrënjët e tyre dhe në se nuk i ndihmojmë që të forcojnë rrënjët e veta, askush prej nesh s’ka të ardhme. Jam e bindur se Bullgaria ka të ardhme, por më mirë është kur në këtë të ardhme jemi të gjithë së bashku”.

Përgatiti në shqip: Jordanka Ivanova