Programi i ditës
Madhësia e tekstit
Radioja Kombëtare Bullgare © 2024 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

Deshifruan një nga mbishkrimet më të hershme cirilike të njohura deri më tani

Foto: BTA

Një mbishkrim nga koha e sundimtarit bullgar Mbreti Simeon i Madh (893-927) u zbulua në kështjellën mesjetare “Ballëk Dere” pranë fshatit Huhla në Rodopet Lindore. Sipas studiuesve, ky është një nga tekstet më të hershme cirilike të njohura deri më sot.

Pllaka e palosur e plumbtë u gjet që në vjeshtën e kaluar gjatë gërmimeve arkeologjike pranë kalasë, por mbishkrimi në të ishte fillimisht i padukshëm. Fotografi i ekspeditës e vuri re kur dokumentonte monumentin. U deshën disa muaj për të bërë të qartë se çfarë është amuleti.

Pas pastrimit, konservimit dhe leximit nga epigrafët, vërtetuam me siguri absolute se pllaka e plumbtë është nga shekulli i X-të. Veç kësaj, vetë pllaka ndodhej në një shtresë arkeologjike, ku u gjetën monedha të shekullit të X-të, aplikime të vjetra bullgare të brezit të kësaj periudhe etj.” - tha para BNR-Kërxhali kryekuratori i Muzeut Historik Kombëtar Ivajllo Kënev, i cili e zbuloi artefaktin.

Amuletet e ngjashme të të ashtuquajturve apotropaikembrojnë mbajtësin nga sy të këqija, magjitë dhe sëmundjet, njësoj si hajmalitë moderne. Deri tani në Bullgarinë Verilindore u studiuan rreth 50-60 artefakte të tilla të shekullit të X-të. Por gjetja nga “Ballëk Dere” është unike dhe deri më tani nuk ka të barasvlershme, janë kategorik shkencëtarët.

Ivajllo Kënev

Dallimi është se këtu kemi një lutje, madje dihen edhe emrat e lutësve – Nikolla dhe Pavell – shpjegon Ivajllo Kënev. - Ata lutin Shën Dhimitër për të ndërmjetësuar për ta para Zotit dhe për t’i mbrojtur nga çdo lloj fatkeqësie, pasi, pohojnë autorët, dhe unë do të citoj rreshtin e fundit, i cili është shumë kanonik dhe befasues, sepse nuk kemi të tillë deri më tani. Në të thuhet: “...duke i larë fytyrën me përulje, fal turpin, shëro, O Shenjt, sepse Atij i ngjajnë lavdia, nderi dhe shteti, tani e përgjithmonë, amin!” E shihni sa mirë është i ndërtuar, si kanun, dhe nuk ka dëshira të tilla, më të thjeshta. Ky është noviteti tjetër.”

Artefakti zbulon detaje të rëndësishme të historisë së Bullgarisë në fillim të shekullit të X-të. Sipas shkencëtarëve, pllaka e plumbtë me tekst të gjatë cirilik tregon se kalaja “Ballëk Dere”, vetëm 30 km larg qytetit Edrene, kishte një garnizon bullgar në kohën e sundimit të Mbretit Simeon të Madh. Por kujt i përkiste ky amulet dhe si erdhi deri këtu?

Kështjella “Ballëk Dere”

Imagjinoni, këto janë 7 rreshta brenda, 4 rreshta jashtë, pastaj kjo pllakë është e palosur dhe e veshur në gjoks nga ndonjë person. Dhe çfarë është ai, është ushtarak, i lartë apo i ulët? Këtu mund të hamendësojmë, të spekulojmë. Pronari nuk është një person i zakonshëm, duke gjykuar nga teksti në amulet, i cili është ndërtuar shumë mirë në mënyrë kanonike. Këtë i lejonte vetës vetëm aristokracia. Madje, me sa dihet, në kishën bullgare kishte një pozitë të veçantë, e cila quhej ekzark, dhe ai ishte përgjegjës për kryerjen e rregullt të shërbesave dhe respektimin e kanuneve. Por ne ende po punojmë për këtë mbishkrim” – tha në përfundim Ivajllo Kënev.

Shikoni më shumë:

Përpilues: Veneta Nikollova (sipas intevsitës së Galina Stefanova nga BNR-Kërxhali)

Përgatiti në shqip: Svetllana Dimitrova

Foto: BTA, arkiv personal


Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Më shumë nga rubrika

Falsifikimi i vlerave historike dhe kulturore "ndot" shkencën

A ndodh që nëpër muze të ketë edhe disa eksponate të falsifikuara aq mirë sa nuk dallohen fare nga origjinalet - ka zëra dhe spekulime për këtë temë, por për momentin një seri e tërë falsifikimesh historike janë pjesë e një ekspozite në Muzeun Kombëtar..

botuar më 24-10-19 9.10.PD

Në Odesos, u zbulua një statujë e ruajtur plotësisht nga shekulli II - III

Një statujë unike nga periudha romake e qytetit Odesos, e datuar paraprakisht në fund të shekullit II dhe gjysmën e parë të shekullit III, u gjet gjatë gërmimeve në zonën e stacionit hekurudhor në Varna, njoftuan arkeologët nga Muzeu Historik..

botuar më 24-10-15 6.52.MD

Një lagje e tërë e shekujve XIII-XIV e ngjashme me qytetin Hobbit u zbulua nga arkeologët në Perperikon

Një kompleks prej një duzinë shtëpish të vogla, të vendosura në pjesën jugore të qytetit shkëmbor Perperikon, u zbulua nga arkeologët nën drejtimin e Prof. Nikollaj Ovçarov. Sipas tij, bëhet fjalë për një lagje të tërë që daton nga shekulli XIII-XIV,..

botuar më 24-10-08 6.24.MD