Mbase shumë pak janë koleksionet e muzeve në botë, ku janë të rregulluara vezët e Pashkëve. Një ekspozitë e këtillë gjendet në Muzeun Historik të Velingradit – një vendbanim malor në jugperëndim të Bullgarisë, ku praktika e dikurshme e dekorimit të vezëve ringjallet çdo vit për festën e Pashkëve. Sot bullgarët përdorin lloj-lloj mënyrash për të dekoruar vezët, por mjeshtëria e vërtetë janë vezët e punuara me dyllë të shkrirë. Në Bullgari ky zanat ushtrohet kryesisht në qytetin e Velingradit dhe në rrethinat e qytetit të Ihtimanit, i cili ndodhet afër Sofjes.
Praktika e dekorimit të vezëve me dyllë ka qenë e përhapur në shumë vende të Kontinentit të Vjetër. Në Evropën Qendrore e spërkasnin dyllin e nxehtë me anë të majës së karficës. Pasi lyhej veza, lëvozhgës i dilnin vijat e dyllit. Në Evropën Lindore këto vija ishin tepër të holla, sepse dylli lëshohej nga një mjet i posaçëm në trajtë koni.
“Dikur është përdorur monedha e argjendtë e palosur, rrëfen etnografi Gergi Kumanov, i cili është përgjegjës në Muzeun Historik të Velingradit. – Gjatë shekullit të XX-të filluan të ndërhynin llamarinat e bakrit, ndërsa në fund të shekullit të kaluar u nxorën penat që punojnë me elektricitet. Këto të fundit janë të përhapura mes bashkësisë hungareze në Amerikë. Pavarësisht nga kjo, në Bullgari gjithashtu u prodhua pena elektrike që shërben për dekorimin e vezëve me dyllë.”
Piktorja nga qyteti i Velingradit, Daniella Copanova, sqaron se në vendbanimin e saj veza tradicionale është e lyer me ngjyrën e kuqe dhe e punuar me atë të bardhë. Vijat e drejta që i dalin vezës duhet të mbulojnë gjithë lëvozhgën. Zakonisht ato paraqiten në formë të ornamenteve florale dhe gjeometrike. Gjatë punimit të vezës ajo ndahet në katër, gjashtë a tetë pjesë të drejta, dhe çdo prej tyre dekorohet me gjethe, gonxhe, degë peme dhe lule. Edhe pse Pashkët janë festë pranverore simbolet e vezëve kanë të bëjnë me stinën e çeljes.
Si dekorohet veza me dyllë?
Së pari, figurat vizatohen në të gjitha anët e lëvozhgës me dyllë të shkrirë dhe pastaj veza hidhet në bojë. Atje ku ka pikuar dylli, veza nuk merr ngjyrë. Nëse doni dekorimi i vezës të jetë ngjyra-ngjyra, atëherë hidheni atë në bojën me ngjyrë të çelur. Pastaj vizatojeni përsëri me dyllë dhe në fund lyejeni me ngjyrë të errët.
Në qytetin e Velingradit vezët e thurura me dyllë i kanë vijat shumë të holla dhe të drejta. Vendasit e hedhin dyllin në bojëra. Me këtë përzierje mbushet pena e nxehur në zjarr.
Në të kaluarën vezët ngjyroheshin me ekstrakte bimësh dhe arrash. Për t’u bërë boja e verdhë, ziheshin fletët e qepës, arrat ose cipa e mollës. Bojë portokalli kishin vezët e lyera me ujë të nxehur me cërmëdell. Gjethe hithre përdoreshin për bojën jeshile, ndërsa lëvorja e lisit ose rigoni – për të kuqen. Ngjyrë vjollce lëshonte panxhari i kuq, i zier në ujë.
Në qytetin perëndimor të Bullgarisë, Ihtiman, praktika e dekorimit të vezëve me dyllë ndryshon nga ajo në qytetin e Velingradit. Lëvozhga e vezës nuk lyhet. Mbi të me anë të bojërave të përziera me dyllë vendosen elementet dekorative. Vijat ngjyra-ngjyra përshkruhen me dyllë të nxirë nga tymi që të dallohen ato në sfondin e bardhë të vezës.
Sot vezët e dekoruara me dyllë kanë dalë në shitje. Tashmë në Velingrad punon një fabrikë, ku vezës i hiqet lëngu. Kështu kokrrat e lyera i rezistojnë kohës dhe çdo vit mund të përdoren si stoli për shtëpinë në festën e Pashkëve. Tashmë vërehet tendenca që të lyhen vezët e rosës dhe ato të gjeldetit.
Përgatiti në shqip: Anna Kapitanova
Fotografi: Maria Dimitrova
“Uroj shëndet, paqe dhe dashuri në çdo shtëpi bullgare! Le të na mbushë zemrat dhe mendimet drita dhe gëzimi i festës më të madhe të krishterë dhe të forcojë mirëkuptimin dhe tolerancën e ndërsjellë në shoqërinë tonë”, ka shkruar Presidenti në..
Në mesnatë përballë Katedrales Patriarkale “Shën Aleksandër Nevski” kryetari i përkohshëm i Sinodit të Shenjtë – Mitropoliti i Vracës Grigorij, shpalli Ngjalljen e Krishtit dhe i dha një bekim popullit bullgar. "Krishti u ringjall! Duke e..
“Fitorja mbi vdekjen, që Zoti-njeri, Zoti ynë Jezu Krisht, mban mbi errësirën dhe gjithë fuqinë gjithëpërfshirëse dhe shkatërruese të së keqes, është kulmi, manifestimi më i lartë dhe më përfundimtar i dashurisë së Zotit për ne dhe për të gjithë..
Sipas hulumtimit të Institutit Kombëtar të Statistikave për vitin 2023 mbi 88% e familjeve në Bullgari kanë akses të vazhdueshëm në internet. Shumica e..
Arkeologët zbuluan gjetje të jashtëzakonshme gjatë gërmimeve për një stacion të ri autobusi në qytetin Sozopol të Detit të Zi. U zbulua një manastir..
Të tre mediat publike shpallën një nismë të përbashkët - "14 shekujt e Bullgarisë në Evropë". BNT, BNR dhe BTA do të krijojnë një Komitet Iniciator për..