Përdoruesit e Regjistrit të bizneseve dhe të Regjistrit të personave juridikë jofitimprurës tashmë mund të përdorin bazën e të dhënave, por vetëm për verifikime të statusit aktual të bizneseve. “Regjistri do të fillojë të funksionojë me të gjitha shërbimet e tij jo më herët se javën e ardhshme” – thuhet në deklaratën e Agjencisë së Regjistrimit të Bizneseve. Në të është nënvizuar se problemi nuk është lidhur me ndërhyrje të jashtme, as bëhet fjalë për incident në hapësirën kibernetike. Rreziku për keqpërdorimin e të dhënave tani për tani nuk ekziston.

Rrëzimi i sistemit informativ të Agjencisë së regjistrimit të bizneseve të premten shkaktoi bllokimin e të gjitha veprimeve të lidhura me regjistrimin e firmave të reja. U bënë të pamundshme verifikimet e zakonshme në sistem dhe kryerja e ndryshimeve në menaxhimin apo pronësinë e shoqërive.

Sot filloi restaurimi gradual i punës normale të Regjistrit të bizneseve: “Është restauruar baza e të dhënave për statusin e ndërmarrjeve, d.m.th. mund të rifillojë qarkullimi tregtar, por mungojnë të dhënat, dosjet, dokumentet. Deri tani mungesa e të dhënave kishte bllokuar tërësisht qarkullimin tregtar” – tha për Radion Kombëtare Bullgare avokatja Greta Ganeva. Ajo shtoi se rreziku për marrëveshjet e lidhura në ditët kur puna e Regjistrit ishte bllokuar është shumë i madh, sepse ato janë lidhur "vetëm me mirëbesim". Avokatja Ganeva shprehu shqetësimet e saj serioze për bazën e të dhënave të të gjitha personave juridikë në shtet dhe shtoi se institucionet duhet të veprojnë në kushtet e krizës: “Pafuqia e institucioneve deri tani vetëm përforcon frikën dhe dyshimet se nuk ka garanci për informacionet e personave juridikë në Bullgari. Bëhet fjalë për kontrollin e këtyre të dhënave dhe të proceseve të lidhura me to, përfshin këtu dhe proceset e menaxhimit.”

Aksesi deri tek informacionet për statusin e bizneseve tani siguron transparencën e qarkullimit tregtar, mendon specialisti IT Bozhidar Bozhanov. Duke komentuar variantin për humbjen eventuale të të dhënave, ai tha se secili sistem i të dhënave detyrimisht disponon me kopje, e cila është aktuale për gjendjen e informacioneve që një ditë më parë.

"Pse nuk ka kopje të tilla ose pse këto kopje nuk mund të restaurohen – përgjigjen e kësaj pyetjeje do ta kërkojmë gjatë ditëve të ardhshme nga Agjencia e Regjistrimit të Bizneseve dhe nga firma, e cila përgjigjet për mirëmbajtjen e sistemit të informacioneve” – tha eksperti. Shumë firma çdo ditë marrin kopje të të dhënave nga Regjistri – banka, institucione e të tjera. D.m. th. të dhënat mund të restaurohen. Por problemi është a do të mund të restaurohen plotësisht dhe a do të jenë aktuale të gjitha ato.”

Sipas Bozhanovit “aspekti politik i krizës është shumë i rëndësishëm”: “Regjistri i bizneseve, bashkë me atë të popullsisë janë regjistrat më të rëndësishëm në shtet. Në rastin me Regjistrin e bizneseve interesi financiar është i madh.” Sipas specialistit deklasifikimi i marrëveshjeve për mirëmbajtjen e regjistrit do të ishte një praktikë e mirë.

Ministrja e drejtësisë Cecka Caçeva urdhëroi hetimin arsyeve për rrëzimin e sistemit elektronik. Mbi të po punojnë Ministria e Punëve të Brendshme dhe Agjencia Shtetërore e Sigurimit Kombëtar. Ndërkohë Agjencia shtetërore “Qeverisja Elektronike” po bën përpjekjet e para për sigurimin e softuerit dhe harduerit të të gjitha sistemeve elektronike shtetërore. Në fillimin e mbledhjes së sotme të Këshillit të Ministrave zëvendëskryeministri Tomisllav Donçev komentoi se secili regjistër duhet të ketë sigurim të dyfishtë apo të trefishtë – diçka që duket se nuk ka qenë e mjaftueshme në se po ndodhemi në këtë situatë. Po punohet 24 orë në ditë për restaurimin e sistemit të informacioneve: “Flasim për 25 terabajtë informacione – kjo është një sasi e stërmadhe. Brenda disa ditësh do të mund të përdorim përsëri të gjitha shërbimet e Regjistrit Tregtar, që zakonisht janë në dispozicion të qytetarëve”, komentoi Tomisllav Donçev. Do të krijohet një sistem unik shtetëror, ku secili regjistër do ta ketë kopjen e tij. “Këtë do ta bëjmë me qëllim që të evitojmë kriza të tilla teknike në të ardhmen, sepse po shikojmë sa i brishtë dhe i cenueshëm është sistemi – një krizë e tillë teknike shumë shpejtë mund të bëhet krizë tregtare dhe ekonomike”, komentoi Tomisllav Donçev.

Përpiloi: Elena Karkallanova

Përgatiti në shqip: Jordanka Ivanova