Llojet e blirit, të cilët janë paraardhës madje të dinozaurëve, hasen në ujërat e Hemisferës Veriore tashmë 200 mijë vjet, por siç duket edhe ata janë në prag të zhdukjes. Blinjtë shumëzohen gjithnjë e më pak dhe kjo krizë vëzhgohet tashmë dy shekuj. Llojet e blirit, burimi i havjarit të zi, ende hasen në lumenjtë e mëdhenj të Amerikës së Veriut, Evropës dhe Azisë. Bliri është më i përhapur në Detin Kaspik, 90 për qind e llojit të blirit ndodhet pikërisht atje. Në vend të dytë është Deti i Zi, por edhe në dy detet peshkimi i këtyre peshqve të mëdhenj, të cilët peshojnë 100-200 kilogramë dhe nganjëherë arrijnë një gjatësi prej 6 metrash, tashmë është ndaluar. Lumi Danub, i cili derdhet në Detin e Zi, deri përpara pak kohe ishte një prej lumenjve me më shumë lloje bliri në mbarë botën – gjithsej gjashtë.

“Ende mbajmë mend kohën, kur në disa periudha të veçanta të vitit në rrjedhën e poshtme të lumit, ujërat bëheshin të zeza nga kurrizet e këtyre peshqve” – deklaron për Radio Bullgarinë Stojan Mihov, udhëheqësi i projektit të WWF – Bullgaria për rimëkëmbjen e blirit të egër. Në fakt në rrjedhën e poshtme të Danubit, i cili shërben si kufi midis Bullgarisë dhe Rumanisë, bliri tashmë është duke u zhdukur. “Nga gjashtë llojet, të cilat haseshin në Danub, dy prej tyre konsiderohen si të zhdukura – shton eksperti. – Katër llojet e tjera – Acipenser gueldenstaedtii, Acipenser ruthenus, Asipiens Stellatus dhe bliri i bardhë (Huso huso) – janë në prag të zhdukjes. Numri i tyre ulet me 80-90 për qind në kuadrin e disa viteve!”

Në mbarë Bashkimin Evropian popullatat prej llojeve të blirit hasen në segmentin e përmendur të lumit Danub. Peshqit e rrallë hedhin atje havjarin e vet, para se të fillojnë udhëtimin e tyre të gjatë nëpër dete. Për ruajtjen e këtij vendi unikal të natyrshëm të riprodhimit të blirit Rumania ndaloi peshkimin e blirit në ujërat e saj në vitin 2006, këtë e bëri edhe Bullgaria në vitin 2011. Në këtë mënyrë peshqit e rrallë do të mund të riprodhohen më shpejtë. Mirëpo shkaku për zhdukjen e tyre nuk është vetëm peshkimi, por edhe pendët e mëdha nëpër lumenj.

“Një prej shkaqeve për zhdukjen e llojeve të blirit në lumin Danub është ndërtimi i nyjës hidraulike “Dera e Hekurt” në segmentin e lumit midis Rumanisë dhe Serbisë – thotë Stojan Mihov. – Pajisja kufizon një pjesë të madhe prej viseve, ku blinjtë janë riprodhuar që në kohërat e lashta. Në të kaluarën këta peshq kanë hyrë brenda lumit, që deri në Vjenë dhe deri në Danubin e sipërm. Shkaku tjetër janë digat, të ndërtuara në lumë kundër përmbytjeve në fillim të shekullit të kaluar.”

Kështu llojet e blirit janë duke u zhdukur. Është ndaluar tregtia me havjarin e llojeve të egra. A do të heq dorë bota nga havjari i zi? Jo! Kjo është e sigurt. Tashmë është gjetur alternativa – bliri i kultivuar. Në këtë drejtim Bullgaria i ka traditat e veta dhe perspektivat e mira.

© Foto: wwf.bg