Në historinë e Bashkisë Gorna Malina të Bullgarisë Perëndimore ka një datë, e cila tregon emancipimin e shoqërisë bullgare. Më 25 qershor 2011 aty u zhvillua referendumi lokal “pro” apo “kundër” gërmimit të shkëmbinjve dhe deponimit të mbeturinave të rrezikshme. Atëherë 89.6% e popullatës së bashkisë ka votuar “kundër”.

“Referendumi ishte rezultat i vendimit të Ministrisë së Ekonomisë, Energjetikës dhe Turizmit, e cila i kishte lejuar gërmimin dhe deponimin – rrëfen zëvendës kryetari i Gorna Malinës, z. Angell Zhillanov. – Po të ishte zbatuar vendimi i ministrisë, do të shkatërrohej një vendbanim i tërë. Ky rajon është shumë i favorshëm për shtigje ekologjike. Bile në atë kohë kishim fituar një projekt për pyllëzimin e një hapësire të zhveshur prej 500 dynymësh. Por vendimi na i prishi planet. Prandaj e zhvilluam referendumin, i cili ishte mënyra e vetëm për t’u dëgjuar interesat e banorëve të bashkisë. Votimi “kundër” ishte si një lloj mësimi për kompanitë të cilat synojnë përfitime personale në kurriz të banorëve, nga njëra anë, dhe nga tjetra – mësim për institucionet të cilat nën ndikim ose për qëllime të papastra lëshojnë leje të tilla.”

Referendumi flet për rëndësinë e ndërgjegjes publike. Po të mos ishte i suksesshëm ai referendum, fshati Negushevo do të shpopullohej dhe asgjësohej, sepse 600 metra larg tij do të gërmoheshin shkëmbinjtë. Pikërisht në këtë fshat u ngrit Monumenti i Demokracisë së Drejtpërdrejtë si simbol mirënjohjeje ndaj banorëve, të cilët e shpëtuan bashkinë.

Ideja e monumentit është e piktorit Mihail Tanev.

“Si referendumi, ashtu dhe monumenti do të mbeten për jetë në historinë e bashkisë, duke na kujtuar për veprën tonë, thotë piktori Tanev. – Të gjithë, ne jemi grumbulluar në sheshin “Edinstvo” (që do të thotë unitet). Uniteti është ajo gjë e cila në rastin tonë e bën forcën.”

Si rezultat i fitores dërrmuese, Bashkia Gorna Malina u bë bashkia e parë e gjelbër, e mbrojtur në Bullgari. Investimet në sektorin e turizmit atje shtohen gradualisht. Sot ka më shumë mundësi për shtigje ekologjike, korsi biçikletash dhe hotele familjare. Para 4-5 viteve nuk ka pasur asnjë hotel familjar në rajon, ndërsa sot ato numërojnë rreth 120. Në ditën e hapjes së monumentit në fshatin Negushevo u hap po ashtu dhe një hotel i ri familjar, i cili mirëpret mysafirë.

Referendume të tilla mund të iniciohen në çdo bashki dhe vendbanim. Megjithëse numri i referendumeve në Bullgari është i vogël, ka disa shembuj për sukses. Ja p.sh., më 2009 fshati Konstantinovo iu bashkua qytetit Varna. Vitin e kaluar banorët e qytetit Kaspiçan votuan kundër ndërtimit të instalimit për djegien e mbeturinave në territorin e vendbanimit. Referendumi sigurisht është një ide e mirë për zgjidhjen e problemeve lidhur me shkeljen e ligjeve në bashki.

Përgatiti në shqip: Anna Kapitanova