Programi i ditës
Madhësia e tekstit
Radioja Kombëtare Bullgare © 2025 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

Më këndo, o gjel, më këndo!

Gjeli në këngë, rite dhe besime!

БНР Новини
Foto: BGNES

Sipas astrologjisë kineze më 28 janar 2017 filloi viti i gjelit të zjarrtë dhe deri më 15 shkurt 2018 bota do të jetë nën shenjën e shpendit të kuq. Në përfytyrimet tradicionale të bullgarit gjeli lidhet shumë ngushtë me përfytyrimet për diellin. Në mendimin mitologjik gjeli është një simbol diellor. Ai lajmëron ardhjen e ditës së re, me fjalë të tjera lindjen e diellit.

Pjesët e ditës populli i lidh me gjelin – koha e gjelit, në kohën e gjelave të parë – këto janë asociacione me kohën, kur këndon me fillimin e afërt të ditës. Periudha e kohës nga perëndimi i dielli deri në periudhën e këndimit të parë të gjelave është ajo pjesë nga koha, kur dalin vampirët, shejtanet e personazhe të tjera mitologjike. Me të kënduar gjeli në mëngjes, ata e humbasin forcën e vet. Në disa formula për prishjen e magjive, fallxhorja i dërgon sëmundjet dhe gjërat e këqija në pyjet e braktisura, ku nuk këndon as gjeli, me fjalë të tjera, gjeli gjithmonë lidhet me hapësirën e përvetësuar nga veprimtaria njerëzore, në të cilën ai është i mbrojtur nga sëmundjet, nga forcat e këqija dhe qeniet e mbinatyrshme.

Një simbol i shumëkuptimshëm. Nga njëra anë – fillimi mashkullor dhe aftësia për mbarsje, por dhe fillimi riprodhues i grave. Tradita të jepet gjel në mënyrë flijuese mund të sqarohet si një fillim i pjellorisë dhe posaçërisht të pjellorisë së mashkullit. Më e veçantë është rëndësia e gjelit së dasmës, i cili është njëkohësisht dhe simboli i gruas dhe i burrit. Në kulturën popullore lidhja gjel-grua afirmohet mjaftë, ornamenti i gjelit nëpër veshjet popullore të grave po kështu. Therja e gjelit gjatë festave të caktuara dhe traditave si një akt falënderimi po kështu lidhet me simbolikën shumëkuptimshme të gjelit. Sjellja e gjelit është një nga orientirët në mitologjinë popullore.

Therja e gjelit e cila bëhet nga gratë, nënat e djemve është një traditë për shëndet dhe pjellori të djemve. Zogu theret nga nëna ose nga djali i vogël i shtëpisë në pragun e derës së jashtme dhe gjaku derdhet përreth. Me gjak bëhet një kryq mbi fytyrën e djalit dhe të djemve të therë nëpër dyert e tjera të shtëpisë. Nga gjeli i cili është krejtësisht i zier u japin bashkë me kulaç të pjekur fëmijëve dhe fqinjëve. Mes disa grupeve të popullsisë tradita përfshin një tryezë të përbashkët në shtëpinë e gjyshes, e cila ka ndihmuar gjatë lindjes. Këtu të gjitha gratë si dhe gjyshja janë të veshura si nuse dhe mbajnë dhe pupla nga bishti i gjelit. Gratë e zbukurojnë gjyshen me vargje të punuara me lesh ngjyra-ngjyra, kokoshka, speca të kuqe, lule – kryen të njëjtat rite si në Ditën e Gjyshes, të shoqëruar me shumë hare.

Dita e Gjelit është një festë burrash. Therja e gjelit bëhet për shëndetin dhe stimulimin e pjellorisë së djemve. Në disa krahina shpendi i cili është i caktuar për t’u therur është me ngjyra të shumta ose është pule, me fjalë të tjera – veprimet janë të adresuara edhe drejt vajzave. Në disa vende gatuhet edhe lakror. Mirëpo pjesa dërmuese e ritit janë këngët kushtuara djemve dhe mundësisë së tyre në të ardhmen vetë ata të krijojnë një gjeneratë të fortë.

Përgatiti në shqip: Nataniela Vasileva



Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Më shumë nga rubrika

Shkencëtarët francezë do të studiojnë trashëgiminë kulturore të ruajtur në "Etëra"

Shkencëtarët nga Universiteti Sorbonne në Paris do të studiojnë trashëgiminë kulturore në Muzeun Etnografik Rajonal të Etërit në ajër të hapur, raportoi Televizioni Kombëtar Bullgar (BNT). Në mars të këtij viti, shkencëtarët francezë, së bashku me ekspertë..

botuar më 25-02-07 5.58.MD

Festa e Trifon Krasitësit sjell humor të mirë dhe gëzim

Festa ortodokse për nder të Shën Trifonit kremtohet më 1 shkurt sipas stilit të ri. Në kalendarin folklorik kjo festë përbën një cikël prej 3 ditësh radhazi - 1, 2 dhe 3 shkurt, të quajtura Trifunci. E quajtur nga populli ynë Trifon Zarezan –..

botuar më 25-02-01 7.20.PD

Për Surva në Ellovdoll

Të gjitha ritualet bullgare të maskaradës e kanë origjinën nga rituali koleduvane dhe lindja e diellit në Janar. Me adoptimin e krishterimit, për të mos hedhur hije mbi Zotin e porsalindur, zakoni filloi të zbehej. Në Bullgarinë Perëndimore, në kohën kur..

botuar më 25-01-23 7.30.PD