Programi i ditës
Madhësia e tekstit
Radioja Kombëtare Bullgare © 2024 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

Për bullgarët në Shqipëri – nga pikëpamja e historisë dhe jo vetëm

Pushteti komunist tek ne humbi mundësinë strategjike për mësimdhënie në gjuhën amtare në shkollat e pakicës bullgare në Shqipëri

Foto: BGNES

Në vitin 1948 Bullgaria refuzoi të dërgojë mësues për komunitetin bullgar në Shqipëri, i cili në atë kohë i është nënshtruar maqedonizimit. Për këtë fakt dhe për fakte të tjera pak të njohura tregon prof. asoc. Spas Tashev në vëllimin e parë që sapo doli në treg të studimit të vet të gjerë “Komunitetet bullgare në Ballkanin Perëndimor. Proceset politike dhe pasojat etnografike dhe demografike (1913-2019)”. Shkencëtari ndjek proceset etnike dhe demografike në mbi 30 vendbanime në Shqipëri, në të cilat ka njerëz që përdorin një të folme arkaike bullgare.

Pas fundit të Luftës së Dytë Botërore dhe ndërrimit të regjimit, shteti bullgar humbi 2 mundësitë historike të afirmojë gjuhën letrare bullgare ndër bullgarët në Shqipëri, derisa të dërguarit jugosllavë përpiqeshin të ndanin krahinën Maqedonia e Pirinit nga Bullgaria dhe të aneksonin Shqipërinë si republikën e shtatë në vendin e tyre.

Pavarësisht se duket pak e çuditshme, rezistenca e parë e Ballkanit kundër politikës së Jugosllavisë erdhi nga Shqipëria gjatë vizitës së kreut të saj të atëhershëm Enver Hoxha tek ne në vitin 1947 – shpjegoi prof. asoc. Spas Tashev nga Instituti për Studimin e Popullsisë dhe Njeriut pranë Akademisë Bullgare të Shkencave.

Në një bisedë “në katër sy” – ai propozoi që shteti ynë të dërgojë mësues bullgarë në Shqipëri. Komiteti Qendror i Partisë Komuniste Bullgare vonoi veprimet e veta 1 vit dhe ndërkohë Trajço Kostov – kryetari i komisionit përgjegjës për këtë çështje humbi pozitat e veta të favorshme për shkak të një konflikti të tij me Stalinin. Kështu Bullgaria humbi mundësinë strategjike për të afirmuar gjuhën bullgare dhe praninë e vet në Shqipëri.”

Sipas historianit dërgimi i mësuesve bullgarë do të kishte pasoja të stërmëdha për të gjithë Ballkanin Qendror, sepse ky hap do të krijonte një alternativë të maqedonizimit të zhvilluar asokohe nga Jugosllavia përmes përpjekjeve për hapjen e shkollave të gjuhës së ashtuquajtur maqedonase. Por për shkak të koniunkturës politike vendi ynë humbi mundësinë të afirmojë gjuhën bullgare në shkollat për fëmijët e pakicës bullgare.

Në vitin 1955 Shqipëria për herë të radhës iu drejtua Bullgarisë me kërkesë për dërgimin e manualeve dhe librave për popullsinë bullgare. Por autoritetet bullgare edhe këtë herë nuk përdorën propozimin si mënyrë për kundërvënien e përpjekjeve për transformim etnik të popullsisë bullgare atje. Atëherë në Shqipëri lindi një fenomen karakteristik vetëm për këtë komunitet bullgar – në bazë të dialektit bullgar të Prespës (e folmja e bullgarëve në Shqipëri) me alfabetin bullgar u krijua regjiolekti i përdorur nga bullgarët e Shqipërisë deri në vitin 1991.

“Për fat të keq gjatë kësaj periudhe politika jonë ende mbetet pasive – nënvizoi prof. asoc. Spas Tashev. – Prandaj Bullgaria nuk reagoi as kundër aktivizimit të diplomacisë jugosllave, as pak më vonë të asaj maqedonase, e cila në vitin 1993 furnizoi në Shqipëri manuale të gjuhës maqedonase për ashtuquajturit maqedonas të Shqipërisë. Pjesa e parë e këtyre manualeve është shkruar në dialektin bullgar të Prespës, kurse ajo e dytë në gjuhën bashkëkohore maqedonase. Kjo ishte përgatitje për kalimin nga gjuha bullgare në gjuhën maqedonase – të realizuar nga Maqedonia në mënyrë të suksesshme.”

Pas fillimit të ndërtimit të demokracisë në Shqipëri filluan proceset e vetëidentifikimit të pakicës bullgare si bullgarë, pohoi historiani. Sipas fjalëve të tij bullgarët në Shqipëri kurrë nuk kanë qenë diskriminuar. Në vitin 1991 aty janë regjistruar organizatat e para të bullgarëve, kurse dy vjet më vonë tek ne vijnë të rinjtë e parë, të cilët dëshirojnë të studiojnë në universitetet bullgare. Atëherë filloi dhe veprimtaria e qëllimshme për njohje zyrtare të minoritetit bullgar në Shqipëri – gjë, e cila u realizua në vitin 2017. Sot mësimi i gjuhës letrare bullgare është prioritet për bashkatdhetarët tanë në Shqipërika tri shkolla bullgare të së dielës dhe 700 të rinj kanë mbaruar arsimin e lartë tek ne.

Pas ca muajsh komuniteti bullgar në Shqipëri do të përballet me një sfidë të re – të tregojë praninë e vet etnike gjatë regjistrimit të popullsisë në Shqipëri. Sipas të dhënave, me të cilat po disponojmë aktualisht 50 mijë janë njerëzit në Shqipëri, për të cilët gjuha bullgare është amtare.Por a do të deklarojnë ata identitetin e tyre në mënyrë të sinqertë, varet nga shumë faktorë dhe në vend të parë – nga diplomacia bullgare, e cila duhet të kërkojë nga autoritetet përgjegjëse shqiptare të ushtrojnë kontroll sa u përket tentativave për ndërrimin e identitetit kombëtar të bashkatdhetarëve tanë.

Foto: BGNES
Përgatiti në shqip: Jordanka Ivanova


Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Më shumë nga rubrika

Një lagje e tërë e shekujve XIII-XIV e ngjashme me qytetin Hobbit u zbulua nga arkeologët në Perperikon

Një kompleks prej një duzinë shtëpish të vogla, të vendosura në pjesën jugore të qytetit shkëmbor Perperikon, u zbulua nga arkeologët nën drejtimin e Prof. Nikollaj Ovçarov. Sipas tij, bëhet fjalë për një lagje të tërë që daton nga shekulli XIII-XIV,..

botuar më 24-10-08 6.24.MD
Foto: Muzeu Kombetar i Shkencave Natyrore - Akademia Bullgare e Shkencave

Më shumë se 30 fosile kafshësh nga koha e dinozaurëve u mblodhën nga shkencëtarët pranë Trën

Si dukej bota e kafshëve në zonën e qytetit të sotëm të Trënit (Bullgaria Perëndimore) më shumë se 80 milionë vjet më parë - kësaj pyetjeje po përpiqen t'i përgjigjen paleontologët nga Muzeu Kombëtar i Shkencave Natyrore në Akademinë Bullgare të..

botuar më 24-10-06 11.05.PD
Mbreti Boris III

Një ekspozitë në Sofje me rastin e 130 vjetorit të lindjes së mbretit Boris III

Muzeu Historik Kombëtar feston 130-vjetorin e lindjes së mbretit Boris III me ekspozitën “Mbreti Boris III. Një personalitet dhe burrë shteti”. Ajo do të hapet sot, 3 tetor, në hollin qendror të muzeut. Ekspozita do të prezantojë, sipas rendit..

botuar më 24-10-03 6.05.PD